Vikan - 03.03.1949, Side 4

4
VIKAN, nr. 9, 1949’
UPPREISTIIM
Þýdd smásagd
að gerðist ekki oft, að menn frá Brun-
by séu nefndir í blöðunum. Brunby
er lítið sveitaþorp langt inn í landi. Það
hefur lítið borið hér til tíðinda frá því
Linné kom og skrifaði um jurtir. Og er
það að finna í bók hans „Ferð til Skánar“.
Það er í eina skiftið sem Brunby er getið
í bókum. Ég hefi þó ekki lesið ferðasögu
Linné. Það var heimiliskennari Huysmans
er sagði mér þetta. En það eru mörg ár
síð^n.
En það er einmitt um hr. Huysman,
sem saga þessi hljóðar. Það var mynd af
honum á fyrstu síðu í höfuðstaðarblað-
inu sem Jakob gamli Rundgren kaupir.
En gamli Jakob vann í verksmiðju í
Stokkhólmi þar til hann komst á eftirlaun.
Hann er fæddur í Brunby, og ætlar að
dvelja hér það sem eftir er æfinnar. Jakob
kom inn í verzlunina til ungfrú Petterson,
en þar er bréfhirðingin.
„Þekkið þér þennan mann?“ spurði
Jakob og rétti ungfrúnni blaðið. Ungfrúin
lagði frá sér pokann með sykrinum, sem
hún var að vigta.
Ungfrúin var gleraugnalaus og varð að
halda blaðinu all fjarri augunum. Hún
mælti: „Er það sem mér sýnist? Er þetta
ekki ungi herrann frá Brunsbygaard ?“
Frú Jonasson, versta kjaftakerling í
Brunby, hafði litið á blaðið. Hún sagði:
„Sjómaður tekinn fastur fyrir sprengi-
efna þjófnað."
Jakob mælti með þjósti: Herra Huys-
man hefur ekki verið við það riðinn.
Hann hefur líka aldrei verið sjómaður.
Eða ekki er mér kunnugt um að svo hafi
verið. Það eru bifreiðir, hreyflar og vélar
sem hann hefur áhuga á. En grunur
minn er sá, að þiðr munið lítið eftir þeim
mæðgirrtfm majórsfrú Huysman og syni
hennar.“ '*•
Nú fékk ungfrú Pitterson orðið: „Hvort
ég man eftir þessum manni? Já, það er
áreiðanlegt. Hann var kurteis og vel upp
alinn frá blautu barnsbeini. Ég minnist
hans sem lítils drengs. Hann keypti oft
brjótsykur fyrir tíu aura. Hann vildi teg-
undina ..Kóngur Danmerkur“. Og laglegur
var hann. En það var vandræðamál hve.
móðir hans drottnaði yfir honum.“
Jakob svaraði: „Það er hverju orði
sannara. Drengurinn mátti ekki um frjálst
höfuð strjúka. Það var ofstjórn á honum.
Ég man eftir því að móðir hans sagði
eitt sinn við prestinn: „Nei, John minn
giftir sig aldrei. Hann hefur ekki enn,
sem komið er, hitt stúlku, sem honum
geðjast vel að eða orðið skotinn í. Hann
veit það, að honum mundi hvergi líða eins
vel og hjá móður sinni, og ekki þó hann
kvæntist."
Majórinn dó úr spönsku veikinni, þegar
drengurinn var tveggja ára, og móðir
hans hefur ekki um annað hugsað en vel-
ferð sonar síns. Hún lét hann ekki í skóla,
en fékk heimiliskennara. handa honum.
Hann er greindur vel, og tók ágætt
stúdentspróf.
Hann var móður sinni afar hlýðinn, og
gerði allt sem hún bauð. En hann bar það
þó aldrei með sér að hann væri ósjálf-
stæður mömmudrengur. Hann var karl-
mannlegur, hár og herðabreiður, og ágæt-
lega íþróttum búinn.
En hann fór mjög einförum, og lék sér
ekki við önnur börn né unglinga. Móðir
hans mátti ekki af honum sjá. Hann fékk
ekki að ganga í landbúnaðarskóla, þó að
hann ætti að taka við jörðinni. Ég sá hve
móðir , hans var vel á verði er ungar
stúlkur voru á næstu grösum. Og ég var
jafn sannfærður um það og hún, að hann
kvæhtist aldrei.
Hann var orðinn tuttugu og fimm ára.
Honum þótti vænt um móður sína, en
var all feiminn við ókunnuga. Á herra-
garðinum snerist allt um hann. Það var
spurt um hvað hann vildi fá í miðdegis-
verð. Enginn mátti ónáða hann, er hann
var að föndra á litlu vinnustofunni sinni
í skúrnum. En hana hafði hann sjálfur
útbúið.
Ég fylgdist með öllu, sem gerðist á
herragarðinum.
Það var smá atvik sem hafði óvæntar
\tllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|l|l|ltlVllllllllllllllltllllllllllltlllllllllVI I/,
VEIZTU -?
1. Hver er leikkonan, sem myndin er af?
2. Hvenær var fyrsta innlenda verzlunar-
félagið stofnað og hver veitti því for-
stöðu ?
3. Hverrar þjóðar var tónskáldið Wolf-
gang Amadeus Mozart og hvenær var
hann uppi?
4. Hvað er fjallið Hekla hátt?
5? Hver var mannfjöldinn í Reykjavík
1762?
6. Hvað eru margir kílómetrar frá
Reykjavík að Höfn í Hornafirði?
7. Or hvaða sýslu er bifreið, sem merkt
er umdæmisbókstafnum L ?
8. Hvenær var síðasta stórgosið í öskju?
9. Hvað heitir forsætisráðherra Svía?
10. Hvað er furstadæmið Monaco stórt og
hvað eru íbúarnir margir?
z Sjá svör á bls. 14.
afleiðingar. Afleiðingar sem móður hans
hafði aldrei dreymt um. Það var uppboð
í Tommastorp. Ég aðstoðaði uppboðshald-
arann. Það. hefi ég oft gert. Ég er snjall
við að stjóma fólki. Herra Huysman kom
á uppboðið. Hann heilsaði mér. Uppboðs-
haldarinn kom og sagði Huysman eiga
síðasta boðið, og hafði hluturinn verið
sleginn honum. Það var ágætt bílaútvarps-
tæki. „Ég bauð ekki í þetta,“ sagði Huys-
man dálítið feiminn, er Herman kom og
ætlaði að taka á móti borguninni. s
„Ég hefi ekki hugmynd um hvað það
er, sem þið segið að ég hafi keypt.“
„Ég sá að þér hneigðuð yður í átt til
okkar, er þér komuð,“ sagði Herman. En
hann var laginn við óþjála menn.
Og herra Huysman vildi forðast óþarf-
ar stælur. Hann greiddi 60 krónur fyrir
útvarpstækið. Það voru nógir peningar á
herragarðinum.
Það var ég sem hann kinkaði kolli til
er hann kom, þó að uppboðshaldarinn á-
liti að hann vildi kaupa hlutinn, og gæfi
því þetta merki. Huysman eignaðist, sem
sagt, útvarpstækið. Hann keypti nokkrar
rafhlöður í það, og fór heim með allt
dótið. Hann sýndi móður sinni varning-
inn, sem hafði sögulegar afleiðingar.“
Jakob þagnaði og leit á myndina 1 blað-
inu. Svo hélt hann áfram máli sínu: „Frú
Huysman var viljasterk og ákveðin. Hún
athugaði útvarpstækið, leiðslurnar, raf-
hlöðurnar og annað er þarna var um að
ræða, og hringdi svo á þjóninn.“
Hún mælti: „Lindgren! Farðu með
þetta drasl út í vinnustofuna í skúrnum.“
Skömmu síðar var' hringt til miðdegis-
verðar. Þegar sonur hennar kom inn í
borðstofuna mælti hún all kuldalega: ..Ég
veit ekki hverju þetta sætir, Jonne.“
Majórsfrúin nefndi son sinn ennþá þessu
gælunafni.
„Þú hefðir getað varið þessum hundrað
krónum viturlegar. Ég sendi Lindgren
með allt draslið út í skúr. Ég vildi ekki
hafa þetta í húsinu.“
En þetta kvöld óhlýðnaðist hann móður
sinni í fýrsta skipti. Hann gerði uppreist,
þó orðalaust væri framkvæmd. Hann reis
þegjandi á fætur, gekk út í skúrinn, tók
útvarpstækið með öllu tilheyrandi og fór
með það upp í herbergi sitt. Svo kom
hann hann niður, var hinn rólegasti, og
hélt áfram að borða. Þá mælti hann hóg-
værlega til móður sinnar. „Þú verður að
fyrirgefa. En ég er orðinn tuttugu og
fimm ára. Ég átti þessa peninga, og her-
bergið sem ég bý í.“
Móðir hans var vitur. Á henni sáust
engin svipbrigði. Hún sagði: „Vitanlega
máttu hafa útvarpstæki í herbergi þínu,
ef þig langar til þess.“ Johan kyssti á
hönd móður sinnar. Svo var ekki rætt
meira um þetta mál.
En báðum var það ljóst að með þessu
yrði breyting á sambúð^þeirra.
Utvarpstækið var prýðilegt. Það var úr
biluðum cadillacbíl. Amerísk gerð, og náði
Framhald á bls. 7.