Vikan


Vikan - 14.12.1950, Blaðsíða 9

Vikan - 14.12.1950, Blaðsíða 9
Jólablað Vikunnar 1950 9 KARL ÍSFELD: Undir erlendum himnum II Draumur á virkisvegg Áðan söng morgunkátur smáfugl ein- söng með flauelsmjúkum, gullinblævuðum tenórbariton einhvers staðar inni í græn- rökkvuðu, slútandi laufþykkni Rósenborg- argarðs. Það er sólbrenndur, daggstirnd- ur sunnudagsmorgun, með ofurlítilli gul- leitri slikju í lofti, iðandi tíbrá og marg- rödduðum fuglakonsert, ljóði án orða — elegiaco andantina — seint í júlímánuði sumarið 1949. Hinum fóthvata ferðalang, sem hraðar sér eftir Vesturbrú í Kaupmannahöfn, þykir leitt, að hinn vængjaði söngkór skuli ekki hafa neinn texta við hátíðalagið sitt og reynir að samhæfa kontrapunktinn í þessari morguntónlist hrynjandi stuðlaðs stefs: Dýrleg angan Danavangs drýpur af hangameiði. En þar eð hinn vandláti smáfugla- kantötukór lætur ekki bjóða sér annað eins leirhnoð og þetta, beygir hinn móðgandi skáldyrðingur í fússi út af Vesturbrú, við hornið á Indverska barnum, án þess að spretta frá sér reiðingnum og reka flip- ann ofan í hina sælu svalalind þessa dæi- lega áningarstaðar og tekur strikið á Hovedbanegaarden. Þetta er kyndugur náungi að sjá og sér- vizkulegur. Hann er með enskan flauels- hatt, sennilega til að reyna að slá ryki í augun á Danskinum og láta hann halda, að þetta sé enskur lávarður. En göngulag- ið kemur upp um hann. Enskur lávarður þarf aldrei að flýta sér. Hann á bæði tím- ann og eilífðina. Göngulag þessa manns virðist agað við hlaup kringum skjarrar rollur í kröppum lyngmóum norðlenzkra heiða. Þessi náungi hefur fengið einkennilega flugu í höfuðið. Hann tautar fyrir munni sér setningar úr Shakespeare, ósamstæð- ar og ruglingslegar, því að hann er farinn að ryðga í hinum klassisku fræðum. En það leynir sér ekki, að hann hefur fengið Hamlet á heilann, og honum er, ef til vill, dálítil vorkunn. Veturinn áður hefur hon- um, sem sé, hlotnazt sá heiður að mega, auðvitað í fylgd með sér merkara fólki, heimsækja frægasta Shakespeareleikara Bretlands, John Gielgud, í búningsklefa hans í leikhúsi í London, þar sem hann sat á þrífæti, innan um smyrslabauka, farða- stauka og parruk, í molskinnsbuxum og brúnni skyrtu, en að öðru leyti skrýddur purpurakápu hins fullkomna yfirlætis- leysis og mítri hins sanna látleysis. Af framkomu hans mátti ráða, að hann hafði gert sér ljóst, að hann var ekki miðdepill tilverunnar. Hann komst langt burt frá sjálfum sér og hlaut því að vera mikill leikari. Hann virtist einnig löngu búinn að átta sig á því, að lífið er einungis leik- sýning, þar sem aldrei er skipt um svið né leikrit, heldur aðeins áhorfendur, og allir leikendurnir deyja í fimmta þætti. Nokkrum vikum seinna hafði kunningi okkar séð tvær Hamletsýningar, báðar tvisvar sinnum, sína hvorum megin við Tjörnina í Reykjavík, með þeim nöfnun- um, Lárusi Oliver og Lárusi Pálssyni, í hlutverki Hamlets, og loks hafði hann, fyr- ir rúmum hálfum mánuði, séð einn snjall- asta Hamletleikara Norðurlanda, þrekinn og riðvaxinn Finna, á sviði sænska leik- hússins í Helsingfors. Og nú er kunningi okkar að flýta sér niður á Hovedbanegaarden svo að hann missi ekki af lestinni til Helsingjaeyrar. Því að í dag ætlar hann að skoða hið forn- fræga konungasetur, Krónborgarkastala, þar sem Hamlet Danaprins reikaði forð- um daga um virkisveggina, hljóður og andvökufölur, mæddur af heimspekilegum heilabrotum, þjáður af sárum lífstrega. Og kunningi okkar kemst á síðustu stundu upp í vagninn, nær sér í sæti í reykinga- klefa — og lestin brunar. 1 Helsingjaeyri er einkum þrennt, sem ferðamanninn langar til að skoða: Höllin Marienlyst, Karmelitaklaustrið og Krón- borgarkastali. Höllin Marienlyst stendur rétt fyrir norðan Helsingjaeyri. Hún er reist á lóð, þar sem á miðöldum stóð klaustur heil- agrar Önnu, en af þessu klaustri er nú ekkert eftir, sem getur minnt á það. Á landareign klaustursins lét Friðrik annar rækta lystigarð, ,,Krónborgargarð“, og árið 1587 lét hann reisa þar ofurlitla höll í ítölskum renæssancestíl. Þarna var konungurinn vanur að leita sér afþreying- ar og hvíla sig frá hinum þungu áhyggj- um sínum. Þetta er turnmyndað, þriggja hæða hús, og af efstu hæð þess er fögur útsýn yfir hafið. í hallargarðinum eru höggmyndir af Hamlet og Ofeliu, og á grasflöt bak við höllina, er sarkofag úr granít. Þar, hermir þjóðsagan, að Hamlet sé grafinn. Karmelitaklaustrið var reist árið 1440, í stjórnartíð Eiríks af Pommern. Árið 1541, eftir siðaskipti, gerði Kristján þriðji klaustrið að sjúkrahúsi, en auk þess hef- ur það verið notað sem skólahús. Upp úr árinu 1900 var klaustrinu breytt aftur í sitt fyrra horf og er nú eitt af bezt hirtu klaustrum á Norðu'rlöndum. Samkvæmt þjóðsögunni á Dyveke gamla að vera graf- in fyrir framan klausturdyrnar. Henni var orðin mál á hvíldinni, aumingja kerling- unni, og ekki spillti að koma henni fyrir þar, sem bænir voru hafðar um hönd. Friðrik annar lét reisa Krónborgar- kastala á árunum 1575 til 1584 og stjórn- uðu verkinu tveir hollenzkir bygginga- meistarar. Á kastalanum gnæfa fjórir turnar. Á suðurálmunni, rétt fyrir fram- an portið, er lúðurþeytaraturninn. Á suð- vesturhorninu er ljósmerkjaturninn, á norðvesturhorninu konungsturninn, eða turn kastalastjórans, og á norðausturhorn- inu er drottningarturninn, en hann var gerður að vitaturni árið 1772. Á neðstu hæð norðurálmunnar eru her- bergi kommgs og drottningar. Þau eru búin fallegum eldstæðum úr marmara og alabastri, og loftin eru skreytt málverk- um. I turnherberginu, við hliðina á her- bergi drottningarinnar, var Karólína Matt- hildur drottning höfð í haldi árið 1772. Á annarri hæð vesturálmunnar er lít- ill salur. Á veggjum hans eru hin frægu veggtjöld, sem Hans Knieper óf á ríkis- stjórnarárum Friðriks annars. 1 þau eru ofnar andlitsmyndir af Danakonungum, og átti upphaflega að nota þessa refla til að tjalda innan veggi riddarasalsins við hátíðleg tækifæri. Riddarasalurinn nær yfir alla aðra hæð suðurálmu kastalans. I þessum mikla geimi ríkir tignarleg ró. Þar andar á móti manni ilmi gamalla minninga, sem vekja rómantízkan geðblæ. Málverkin á veggjun- um eru eftir listamenn frá dögum Krist- jáns fjórða. í norður- og vesturálmu kastalans, þar sem nú eru geymd ýmiskonar húsgögn í renæssance- og barokstíl, voru áður gesta- herbergi fyrir veizlugesti konungsfjöl- skyldunnar. Á efstu hæð norðurálmunnar móti vestri, voru herbergi hertogans af Brunsvig. I vesturálmunni voru herbergi Jakobs Skotakonungs. t « Krónborgarkastali að næturlagi.

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.