Vikan - 21.11.1957, Side 6

OVILJANDI NJOSNARI
„Það var eins og hann vœri kominn
í annan heim, niður í sjálft víti“
EGAR flugvélin hans nauðlenti með
braki og brestum á akri í Norður-
Frakklandi, mun það síst af öllu hafa
hvarflað að Arthur Harry Riseley flug-
foringja að þetta væri upphaf þess, að
hann gerðist njósnari. En það er ekki út
í bláinn sem menn væna forlagadísimar
um dutlunga. Stríðsferli Riseleys átti
ekki að ljúka þarna á akrinum. Það átti
fyrir honum að liggja að halda áfram
baráttunni við óvinina, þó að honum
hefði með jafn skyndilegum hætti verið
kippt ofan úr loftinu, sem var vígvöllur
hans, og niður á óvinagrund.
Auðvitað var hinn 28 ára gamli Eng-
lendingur síður en svo við þessu búinn.
Hann var flugmaður. Hann hafði ekki
hugmynd um, hvernig njósnarar störf-
uðu. Enginn hafði kennt honum byrjun-
arreglurnar hvað þá meira. Og þar að
auki var franskan hans ekki upp á marga
fiskana.
Það er alkunna, að á stríðstímum
laumast njósnarinn bak við víglínu óvin-
anna í skjóli næturinnar.
Riseley nauðlenti í miðju óvinalandinu
um hábjartan dag!
En við skulum byrja á byrjuninni.
Þessi óvenjulega njósnarasaga hefst, þeg-
ar Riseley, sem farið hefur yfir hundrað
árásarferðir til meginlandsins, gerir loft-
árás á járnbrautaverkstæði í nánd við
Valenciennes í Norður-Frakklandi, flug-
vél hans verður fyrir skotum og hann
neyðist til þess að lenda henni, þó að
hann viti, að þar með sé þátttöku hans
í stríðinu sennilegast lokið.
Hann stekkur út úr flugvélinni um leið
og hún nemur staðar, snýr röngunni út á
einkennistreyju sinni til þess að dylja
merkin á henni, lætur buxnaskálmarnar
hylja flugstígvélin sín og fer að leita hjálp-
ar fyrir hina særðu félaga sín.
Tvö böm vísuðu honum heim á bónda-
bæ, þar sem fólkið hét því að koma hjálp
til hinna særðu. Þar með var Riseley búinn
að gera skyldu sína. Hann kvadd’ franska
bóndann í skyndi og hélt al' stað. Hann
ætlaði að gera allt sem í hans valdi siæði
til þess að komast heim til Englands, upp
í aðra flugvél og í stríðið aftur.
Og þegar hér var komið tóku forlögin í
taumana.
Riseley rakst á vinveitta Frakka, sem
komu honum í samband við menn, sem
voru meir en fúsir til að skjóta skjóls-
húsi yfir brezkan flugmann. Þeir földu
hann í hattabúð. Frönsku skæruliðarnir
trúðu honum fyrir því, að yfirmaður Gest-
apodeildarinnar á staðnum væri hlyntur
málstað bandamanna.
Þetta tækifæri get ég ekki látið ganga
úr greipum mér, hugsaði Riseley.
Hann vissi um hættumar, sem voru
þessu samfara.
Hann vissi, að í héraðinu höfðu Þjóð-
verjar öll spjót úti til þess að klófesta
Breta og handsama og skjóta vini þeirra.
Þó ákvað hann að freista þess að hitta
þennan furðulega Gestapomann, sem sagt
var að búinn væri að fá meir en nóg af
nazismanum og vildi gera sitt til að flýta
fyrir sigri bandamanna.
Maðurinn hét Weiler. Skæruliðar undir-
bjuggu stefnumótið. Og með þeim fundi
hófst samvinna, sem naumast hefur átt
sinn líka í styrjöldinni.
Weiler bauðst til þess að fara í ökuferð
í einkabíl sínum með Riseley.. Riseley gerði
sér fullkomlega ljóst, að ferðin gat endað
fyrir framan aftökusveit. Þó hikaði hann
ekki. Hann steig upp í bíl Þjóðverjans og
sagði honum að aka af stað.
Weiler hafði heitið Riseley að sýna hon-
um ýms hernaðarmannvirki. Og hann stóð
við það. Gestapomerkin á bílnum opnuðu
þeim allar leiðir. Hvarvetna þar sem þeir
komu, viku verðirnir til hliðar, heilsuðu
að hermannasið og hleyptu bílnum gegn-
um tálmanirnar.
Gestapoforinginn sýndi Riseley allt
varnakerfi Þjóðverja á staðnum.
Riseley fékk að sjá nýja þýzka flugvelli
fyrir orustuflugvélar.
Hann skrifaði hjá sér fjölda og stað-
setningu þýzkra loftvamarvirkja.
Hann sá hvar nazistarnir höfðu radar-
stöðvar sínar.
Hann hefði getað skrifað heila bók um
þýzka varnakerfið í héraðinu umhverfis
Valeneiennes!
ÍNú biirfc hímn einhvemvegmn að koma
þessum upplýsingum í hendur yfirboðara
sinna í Englandi.
Svo vel vildi til, að skæruliðamir réðu
yfir fjölda bréfdúfna, sem varpað var til
þeirra í búmm úr flugvélum bandamanna.
Og Riseley byrjaði að senda til Eng-
Arthur Riseley flugforingi.
lands langar skýrslur um viðræður sínar
við Weiler og rannsóknarleiðangra sína í
bíl hans.
Svo fór hann að heyra flugufregnir af
nýju og dularfullu morðtóli, sem nazist-
arnir mundu ætla að hleypa af stokkunum
í grend við þorpið St. Pol. Hann afréð að
rannsaka þetta nánar. Iiann uppgötvaði,
að Þjóðverjarnir höfðu flutt urmul fanga-
búðaþræla af báðum kynjum til skógarins
í grend við þorpið. Þrælarnir voru að
byggja eitthvað, sem feiknmikil launung
var yfir. Öflugur hervörður var uxa stað-
inn, og svo vel voru framkvæxrdir dulbún-
ar, að heita mátti ógerlogt a5 sjú þxcr ár
lofti.
Hvernig átti hann nú að komast að því,
hvað þarna væri í bígerð?
Að lokum kom tækifærið upp í hendurn-
ar á honum. Hann var spurður, hvort
hann vildi hætta á að aka inn í skóginn
með tveimur Frökkum, sem áttu að skila
efni á staðinn.
Hvort hann vildi!
Hann klæddist verkamannafötum og sat
á milli Frakkanna í vörubílnum. .
Þegar inn í skóginn kom, óku þeir eftir
vegi, sem græn net höfðu verið strengd
yfir, til þess að hann sæist ekki úr lofti.
Vopnaðir verðir voru á hverju strái, en
enginn leit við unga, óhreina Frakkanum
sem Riseley var orðirin.
Er þeir höfðu ékið undir netunum um
hríð, breikkaði vegurinn, og við augum
Riseleys blasti stærsta hernaðarleyndar-
mál Þjóðverja.
Framhald á bte. 13
Riseley var sæmdur heiðursmerki fyrir
afrek sín í Fralíklandi. Myndin er tek-
in við það tækifæri, þegar George kon-
ungur afhenti honum það.
6
VIKAN