Bjarmi - 01.12.1933, Blaðsíða 15

BJARMI
183
hinn mesti áhugamaður og hafði gott lag
á að mæla með þessu fyrirtæki sínu í ræðu
og riti. Streymdu að honum gjafir og fá-
vitar voru sendir til hans frá Englandi,
Fra'kklandi og Þýskalandi og auðvitað frá
Sviss.
En hann hafði g'jört sjer alltof miklar
vonir um áhrif fjallaloftsins, og vakið von-
ir rm 1 kningu fávita, sem ekki rættust,
og auk þess þóttu fjármál hans í ólagi svo
stofnunin fór á höfuðið og beið öll fávita-
hjúkrun í Sviss við það hinn mesta hnekki
um langt skeið á eftir. — — Samt sem
áður höiðu rit og ræður Guggenbuhls vak-
ið marga erlenda lækna og mannvini til
að hugsa um málefni fávitanna.
Á Þýskalandi voru það prestar og kenn-
arar sem fyrstir stofnuðu fávitahæli árið
1840. Fyrsta hælið var skamt frá Leipzig
og hvað standa enn og er elsta fávitahæli
í heimi. 15 árum seinna kom fyrsta hæl-
ið í Danmörku.
Það er alment talið að Danir standi í
fremstu röð um ýms mannúðarmál, og á
það ekki síst heima þegar talað er um
fávitahæli.
Sá, sem þar braut ísinn, var góðkunn-
ur geðveikralæknir og mannvinur, Jens
Itassmussen Huberts að nafni.
Ilælið, sem hann kom upp var kent við
gamla Bakhahús á Sjálandi. Það byrjaði
með fjórum fávitum, en nú eru þar á 3.
hundrað og önnur fávitahæli í sambandi
við það miklu stærri.
Hælið var fyrst kallað >lækningastofn-
un fyrir fábjána,« en heitir nú »Skóla-
heimilið í gamla Bakkahúsi«. Það nafn,
»Skolehjem« eða »Skólaheimili,« er alment
notað á Norðurlöndum um öll hæli fyrir
hálfvita, og' mun vera sprottið af nær-
gætni við aðstandendur barnanna. — Það
er nógu sárt fyrir foreldra að barnið þeirra
sje fáviti, þótt þau sjeu ekki á það mint
beinlínis í hvert skifti sem dvalarstaður
barnsins er nefndur.
Árið 1865 eða 10 árum eftir að fyrsta
fávitahælið var stofnað í Danmörku, kom
annað í viðbót Stofnandi þess var Jóhann
Keller guðfræðiskandidat, áður formaður
málleysingjaskóla. Fávitaskólinn sem Kell-
er stofnaði var í fyrstu deild við málleys-
ingjaskólann í Kaupmannahöfn, en fjekk
brátt svo mikla aðsókn að hann varð sjálf-
stæð stofnun. Jafnframt vann Keller að
])ví með óþreytandi áhuga að fá fjárveit-
ingavaldið og alla mannvini til að sinna
málefnum fávita. 1 dagblco, tímarit og
smárit skrifaði hann seint og snemma um
|>etta áhugamál sitt og' varð mikið ágengt
bæði í Danmörku og annarsstaðar á Norð-
urlöndum. Ilann bygg'ði enga loftkastala
á uppeldi nje lækningum, en sá vel að það
þurfti að aðgreina fávitana og hæli þeirra
þannig', að þeir aumustu fengju hjúkrun
í hælum, sem Danir kalla oft »Asyl«. Þeir
næst lægstu áttu að fá vinnuhæli og' hálf-
vitarnir skólaheimili, en svo bætti hann því
við að þeir sem væru búnir að vera í skóla
til 18 ára aldurs eða þar um bil þyrftu
að komast á góð fámenn sveitheimili, með
áframhaldandi eftirliti skóla þess sem þeir
hefðu verið í. Hann sá að þetta eftirlit
var nauðsynleg't m. k. fyrstu árin til þess
að tryg'g'ja hálfvitum góða aðbúð og alla
nærgætni. Gat hann komið því til vegar
að ríkið lagði fram nokkurt fje til að gefa
með slíkum hálfvitum. — Hefir það tíllag
aukist síðan og- þetta fyrirkomulag reynst
vel miklu víðar en í Danmörku.
JÓhann Keller andaðist 1884, tæplega 54
ára að aldri og tók þá sonur hans, Christ-
ian Keller við forstöðu íavitahælanna.
Hann var læknir og' gat því hagnýtt lækna-
vísindin en jafnframt reyndist hann fram-
úrskarandi mannvinur og ákveðinn dugn-
aðarmaður. Heilsa hans og' vinnuþrek ent-
ist svo vel að hann hætti ekki störfum
fyr en í fyrra vor. — Æfistarf hans varð
svo mikið að nafn hans er nefnt um allan
heim þegar rætt er um fávitahæli.
Iíonum var mjög urn það hugað að allur
aðbúnaður á fávitahælum væri svo vist-