Bjarmi - 01.11.1968, Page 22

■JJnglingstelpa er að leik með
jafnöldum sínum, hrasar og
fær smáskeinu á fótinn. Stuttu
síðar er þessi sama telpa á leið
út á akur með systkinum sínum.
Hún ætlar að stytta sér leiðina
og brjótast gegnum kjarr, en
rífur sig á þyrnirunna svo blæð-
ir úr. Hvort þetta litla og raun-
ar sakleysislega sár var upphaf-
ið, eða hitt, sem hún fékk þeg-
ar hún datt i leiknum, er hún
ekki viss um sjálf, — en hitt er
víst, að með því hófst rauna-
saga Æsollu, sem þá var um það
bil 13 ára gömul. Óhreinindi
settust í þessa skeinu og i stað
þess að gróa, stækkaði hún og
varð að stóru sári. Fyrst reyndu
foreldrar og aðrir nánir að
hjálpa, en það fór versnandi og
gróf illa i öllu saman. Leggur-
inn var orðinn bólginn og
hræðilega aumur, og ódaun
lagði úr sárinu. Þá var óhreinni
bómull troðið upp i kaunin og
telpan borin til seiðmannsins,
töframannsins, þess eina hjálp-
ara, sem völ var á. Nei, ekki
hjálpara. Hvenær hefði hjálp
fengizt hjá honum? Hann lað-
aði ekki fólkið til sin vegna góð-
semi sinnar eða kraftaverka.
Þvert á móti hafði hann leitt
ógæfu yfir fjöldann og orsakað
tilgangslausa kvöl og oft dauða
fórnarlamba sinna. Ávöxtur og
afieiðing verka hans var því
neyðin ein. Við fætur slíks
manns lá nú telpan unga og
beið hrædd örlaga sinna. Hún
vænti þess tæpast að fá hjálp,
— annarra bitur reynsla var
jafnvel henni, svo ungri, nægi-
lega kunn til að svipta hana
kjarkinum til að vona. Og vissu-
iega bjóst faðir hennar ekki
heldur við góðu. Þó fórnaði
hann miklu á altari seiðmanns-
ins, lagði fram ýmislegt á nauts-
húðina, sem lá á gólfinu í kofa
þessa myrkrahöfðingja. Og seið-
maðurinn tók til við sitt kukl.
Alls kyns óþverri var lagður
við sárið, og það sem áður var
vægast sagt Ijótt, varð enn
verra. Kvalirnar fóru vaxandi
og urðu nánast óbærilegar.
Ýmsar aðferðir aðrar hafði
hann í frammi með sama ár-
angri. Þar kom, að snúið var
heim aftur með telpuna, og hún
lá þar fjötruð við fletið sitt í
dimmum kofanum. Á þessum
fjariæga stað, Kolme, er annars
ytri afkoma fólksins öllu betri
en víða annars staðar í Konsó.
Jarðvegurinn er tiltölulega frjó-
samur og regn tíðara. En þeg-
ar illa er komið, eins og var
fyrir Æsollu, standa þeir i ná-
kvæmlega sömu sporum allir
saman: hjálparlausir og frið-
vana, hræddir við tilveruna og
slegnir ótta yfir örlögum sínum
og sinna. Foreldrarnir voru
telpunni framan af góðir, og
systkinin vildu lika gjarna
hjálpa, en eftir því sem ástand-
ið versnaði, urðu þau þreytt á
sjúklingnum og leið, sáu vel
fram á, að henni hnignaði óðum
og hlaut að deyja.
Æsolla á erfitt með að tjá
þær þjáningar, sem hún leið, og
allar hugsanir og spurningar,
sem vöknuðu með henni á enda-
lausum vökunóttum næstu árin.
Hún man vel einn svokallaðan
hátíðisdag. Þegar um hádegi
hófu konurnar í nágrenninu
söng og dans, og þegar kvölda
tók, var hópurinn orðinn stór
og karlmennirnir komnir með.
Þeir höfðu margir hverjir ver-
ið á markaði og voru hreifir
eftir drykkju. Myrkrið skall á,
biksvart og þétt, og inn í kof-
ann lagði enga glætu, fyrr en
tunglið kom fram undan skýj-
unum. Allir höfðu safnazt sam-
an úti kringum bálið, og hávað-
inn og lætin jukust æ meir.
Fórnarhátíð heiðingja er ugg-
vænleg, og þar á seiðmaðurinn
sinn heiðurssess. Þungar stun-
ur bárust gegnum þunnan kofa-
vegginn, stunur, sem enginn
heyrði fyrir ólátunum úti.
Dauðvona stúlkan var utan við
þetta allt, alein. Breytt voru
kjör frísklegu, kátu telpunnar.
Hún var hætt að geta unnið á
akrinum, hætt að leika sér með
jafnöldrum, hætt að geta hleg-
ið glöðum hlátri, en dæmd til
að liggja og þjást. Og nú læt ég
hana sjálfa hafa orðið:
,,Ég heyrði seiðtrumburnar
og taktfast trampið í berum
fótum fólksins fyrir utan. Ég
heyrði sönglið og veinin, — og
þetta nísti mig gegnum merg
og bein. Það minnti mig svo
óþægilega á allt þetta óþekkta,
sem beið mín, umfram líkam-
lega kvöl. Um leið og mér
fannst, að það hlyti að vera gott
að fá að deyja frá þjáningunni,
var þó eins og ófriðurinn í
hjarta minu magnaðist og ég
gat ekki heldur hugsað til þess
að deyja. Fátt átti ég þó vísara
en einmitt það. Þá grét ég sárt
og lengi þetta kvöld og ótal,
ótal önnur, bæði af sársauka og
hugarkvöl. Já, svo heltekin var
ég af ótta og angist, að jafnvel
nístandi sársaukinn í fætinum
hvarf í skuggann. Enginn gat
hjálpað mér. Þeir, sem ég þekkti
til, og áður hafði vænzt hjálp-
ar af, vissu nú sjálfir enga hjálp
mér til handa. Þannig leið óra-
langur tími. Fóturinn var orð-
inn alveg krepptur og ég gat
mig tæpast hreyft.“ Nú kreistir
Æsolla aftur augun og hristir
til höfuðið eins og hún vilji
hrista af sér allar þessar sáru
minningar.
Þá gerðist það dag nokkurn,
að menn, sem komu af mark-
aði, fluttu tíðindi, sem glæddu
örlítinn vonarneista í hjarta
ungu stúlkunnar. Mennirnir
*2 BJARMI