Bjarmi - 01.09.1969, Blaðsíða 4

Er-
/ lent
kristni-
líf
Séra Peter Stokholm lýsir í þessari grein kjörum
lúthersku minnihlutakirknanna í Júgóslavíu. Þetta
er jafnframt frásögn af fornum þjóöfélagsháttum,
þar sem kirkjan skipar sinn sess. En kirkjan verð-
ur aö horfast i augu viö þá þróun til nútímalvorfs,
sem verða mun í þjóöfélaginu á nœstu árum. ÞaÖ,
sem ógnar kirkjunum, eru ekki pólitískar ofsóknir
— þeirra veröur ekki vart í Júgóslavíu um þessar
mundir — heldur einangrun og stöönun.
Vegna hinna miklu ferðalaga
nútímans hefur þekking vor
aukizt á ýmsum löndum, sem
vér þekktum áður aðeins lítið
eitt til. En oft er sú þekking
yfirborðsleg, sem ferðamenn
afla sér. Margir Danir hafa dval-
izt í leyfum sínum í Júgóslavíu
undanfarin ár, og hafa þeir yfir-
leitt farið hinum lofsamlegustu
orðum um hið fagra land, þegar
þeir komu aftur. En til er einn-
ig sú Júgóslavía, sem er utan
þeirra svæða, er ferðamönnum
eru ætluð. Það land er jafn-
athyglisvert og ferðamannastað-
irnir með fram ströndinni, sem
svo mjög eru auglýstir. Þar er
að finna hina margvíslegu trú-
arsöfnuði, sem búa dreifðir um
landið við ýmisleg skilyrði.
Júgóslavía er mjög merkilegt
land í trúarlegu tilliti, einmitt
vegna þess, að ekki verður tölu
komið á þær kirkjur og trúar-
brögð, sem búa hér í sátt og
samlyndi. Kaþólskir menn eni
ríkjandi i norðvesturhluta lands-
ins, rétttrúnaðarmenn í austur-
hlutanum, en múhameðstrúar-
menn eru í meirihluta í Suður-
landinu. En hve margir ferða-
menn gera sér Ijóst, að hópar
lútherskrá manna eru einnig í
landinu, éinkum í norðlægum
héruðum? Þrenn lúthersk
kirkjusamtök eru í landinu.
Þessi þrískipting stafar þó ekki
af því, að deilt sé um kenningar-
leg eða siðferðileg efni, heldur
birtist hér annar þáttur í marg-
breytni Júgóslavíu. I þessu landi
búa saman ótrúlega margar
þjóðir. Áður fyrr urðu oft erjur
á milli þeirra. Eftir heimsstyrj-
öldina síðari hafa slík átök í æ
ríkara mæli orðið að víkja fyr-
LÚTHERSKI)
KIRKJURNARí
JÚGÖSLAVÍU
ir þjóðlegri einingu. Má þakka
þjóðarleiðtoganum Tító þá þró-
un, en óhrekjandi vald hans nær
til allra landshluta. Vonandi
tekst að varðveita þessa þjóð-
legu einingu, einnig eftir daga
Títós.
Lúthersku kirkjurnar eru því
tengdar í landssamtökum. Þetta
hefur reynzt nauðsynlegt, þótt
ekki sé litið á annað en tungu-
málin. Raunar læra allir núna
serbó-króatísku, en það er að-
eins hið opinbera mál, og hvert
þjóðarbrot mælir yfirleitt á sína
tungu. Af þeim sökum hafa lúth-
erskir menn orðið að mynda
eina króatíska kirkju, eina slóv-
enska og eina slóvakíska. Að
sjálfsögðu hefur nokkurt sam-
starf tekizt milli þessara þriggja
kirkna á síðustu árum. Þannig
eru sameiginlegar prestastefnur
haldnar árlega, og reistur hefur
verið sameiginlegur leikmanna-
skóli. Erfiðleikar af völdum
tungumálanna hafa takmarkað
þetta samstarf til muna, enda
hefur samvinnan ekki verið
árekstralaus, með því að sló-
vakakirkjan hefur mátt sín
mest, og valda því ýmsar ástæð-
ur. Þannig hefur það vakið
nokkra óánægju, að þessi eina
kirkja hefur verið tekin í al-
kirkjuráðið fyrir Júgóslavíu.
Fyrir nokkrum árum var
einnig fjórða kirkjan í Júgó-
slavíu, ungverska lútherska
kirkjan. Þessi kirkja hefur æ
meir horfið af sjónarsviðinu,
jafnframt því sem prestar henn-
ar hafa látið af störfum fyrir
aldurs sakir. Hefur kirkjan því
verið leyst upp og hinir dreifðu
ungversku söfnuðir sameinazt
öðrum lútherskum kirkjum. Um
þessar mundir vantar þessa
kirkju presta, sem geta haldið
guðsþjónustur á ungversku.
Enn ein rök hníga að því, að
samstarf lúthersku kirknanna í
Júgóslavíu hefur ekki orðið víð-
tækara, nefnilega þau, að lífs-
hættir þeirra eru mismunandi.
Þegar ferðazt er á milli kirkn-
anna, er engu líkara en farið sé
úr einum heimi í annan. Hin
lúthersku viðhorf í Júgóslavíu
eru engan veginn ein heild.
Kirkjurnar búa hver um sig við
mismunandi kjör.
Kirkja Króata, sem lýtur leið-
sögn senior Deutsch í Zagreb,
er minnst kirknanna þriggja.
Hún hefur einna mest átt við
erfiðleika að etja. Erfiðleikarn-
ir hafa verið tvenns konar.
Fyrst og fremst er kirkjan mjög
lítil. I henni eru aðeins um sex
þúsund manns, og þeir eru
dreifðir á svæði, sem er eins
stórt og Austurríki. Safnaðar-
fólk á því erfitt með að koma
saman til guðsþjónustuhalds, og
ekki er auðvelt fyrir presta og
leikmenn að ná til safnaðanna.
Jafnvel alla leið suður í Serajevo
er söfnuður, sem tilheyrir þess-
ari kirkju. 1 annan stað koma
til greina erfiðleikar af sögu-
legum uppruna. Króatíska kirkj-
an er arftaki þýzku lúthersku
kirkjunnar, en safnaðarmenn
hennar voru 150 þúsund fyrir
stríð, og eftir styrjaldarlok var
þeim gjörsamlega útrýmt. Þjóð-
verjar voru hataðir í Júgóslavíu,
eins og vonlegt er. Það átti ekki
aðeins við hernámsliðið, heldur
einnig Þjóðverja, sem bjuggu í
landinu, en flestir þeirra studdu
eindregið stjórn nazista. Því
miður verður því ekki neitað,
4 II ,1 A II M I