Bjarmi - 01.11.1982, Blaðsíða 8

ier
Kjellrún Svavarsson:
Andstædur
á jólum
Regntíminn endaði íyrir mörg-
um vikum. Sólin skín af heiðum
himni frá rismálum til miðaftans.
Jörðin verður brúngul og sviðnar
æ meir, eftir því sem dagarnir líða,
og ekkert lífgar hana upp nema
eitt og eitt tré, sem heldur vill vera
grænt í þurrki en regni. Súlan í
hitamælinum hækkar með hverjum
degi. Um jólin stanzar hún á 30
stigum eða heldur ofar. Jólablær?
Án kulda og snævar, án verzlana
með jólaútstillingum, án jólagatna
og jólatrés í miðbænum, já, jafnvel
án nokkurs miðbæjar? Já, vissu-
lega!
Hér í landi, einkum í stærri bæj-
unum, hangir víða jólaskraut i búð-
argluggum árið um kring. Við er-
um löngu hætt að tengja það við
jólin. í desember taka sumir fram
visnaða jólasveina og hengja upp
kort með orðunum „Gleðileg jól“
á ensku, með „greni og snjó“ allt i
kring, og þó veit varla nokkur hér,
hvað snjór er.
Við hliðina á jólakveðjunni hang-
ir oft annað kort, „Hare Krishna",
og hindúakaupmennirnir bjóða
fólki sykurmola Krishna til heið-
urs.
Og múhameðstrúarmenn halda
sínar hátíðir. En fólk sem á heima
á afskekktum stöðum. eins og hér
í kringum okkur, þekkir alls ekki
neinar hátíðir. Þess vegna fórnar
það kúm og geitum til þess að
bægja í burtu siúkdómum og
dauða eða illum öndum, eða til að
vernda nýfætt bam eða þungaða
konu, eða til að halda ræningjum í
burtu frá kúahópnum sinum. Það
er margs að gæta, og komi eitt-
hvað slæmt fyrir, er ástæðan sú,
að einhvern tíma hafa þeir glevmt
að færa fóm, ef til vill fyrir mörg-
um árum.
Bág kjör
Meðal granna okkar í næsta ná-
grenni við okkur er lítil f jölskylda,
móðir, faðir og tvær litlar telpur.
Þau eiga heima í kringlóttum kofa
með moldarveggjum og stráþaki.
Gólfið er þakið kúamykju, hált og
fallegt.
Rétt hjá stendur eldunarkofinn.
Þar eru hlóðir úr þremur steinum,
pottur og plastbrúsi undir vatn.
Friður og ró virðist hvila yfir öllu.
Já, en það nær aðeins til hins ytra.
Kristína, eiginkonan, er kristin.
Hún hefur látið skira börnin sín.
Maðurinn drekkur, og hann lemur
konuna næstum því á hverjum
degi. Hann hefur fulla heimild til
þess, t.d. ef hún á ekki sykur í
teið handa honum. Hann á pening-
ana, sem hún vinnur inn með því
að rækta baunir á akrinum hans,
og refsingu skal hún hljóta, þó að
hann hafi ekki fengið henni neitt
til að kaupa sykur fyrir.
Hann á aðra konu, sem er eldri
en Kristína. Hún átti fjögur börn.
Yngsta barnið dó úr berklum fyrir
tveimur mánuðum. Kristína hefur
verið gift áður. Hún varð ekkja og
átti þá tvö börn. bæði ung. Seinni
maðurinn vill ekkert af þeim vita.
Þau búa hjá föður hennar, svo að
hún fær ekki að sjá þau nema einu
sinni eða tvisvar á ári. Samt er
það hennar hlutverk að sjá þeim
fyrir fötum og gæta þess, að þau
sæki skóla. Nú hefur faðir hennar
lofað henni þvi, að þau skuli fá að
koma hingað í jólaleyfinu. Hitt er
annað mál, hvort eiginmaðurinn,
Lokodoreng, vill leyfa þeim að
koma.
önnur kona, Veroníka. er ein
síns liðs með fimm börn. Maðurinn
fór frá henni til að vera hjá nýrri
konu, án þess að gefa henni svo
mikið sem svolítinn akurskika sér
til lífsbjargar.
Ég gæti sagt frá mörgum fleiri.
Hagur flestra kvenna er með þeim
hætti, að það gæti gert stein að
kvenréttindakonu! Þær ganga
kaupum og sölum eins og kýr,
vinna baki brotnu á akri manna
sinna og gæta húsdýra hans. Móð-
irin ein ber ábyrgð á börnunum.
meðan þau eru lítil og þarfnast
umhyggju, en þegar dæturnar gift-
ast, hirðir faðirinn brúðarverðið.
Og þegar synirnir hafa lokið
skólagöngu eða geta unnið hag-
nýtt starf með því að taka til hend-
inni, tilheyra þeir föðurnum.
Norsk-íslenzk jól í Afríku
En ég ætlaði að segja frá jóla-
haldi okkar hérna. Bömin okkar
fimm koma heim úr skólanum í
Nairóbí í jólaleyfi nokkrum dögum
fyrir jól, og þá bökum við og búum
til jólasælgæti saman. Við reynum
að nota það, sem við höfum handa
á milli til að halda „norsk“ jól.
Segulbandstækið gengur lát-
laust, og við heyrum norska, ís-
lenzka og afríska jólatónlist. í frí-
stundum er stungið saman nefjum
inni í herbergjunum. Heimatilbún-
ar jólagjafir eru teknar fram og
þeim pakkað inn. Á Þorláksmessu
hefur mamma ein umráð yfir hús-
inu. Þá er jólaskrautið hengt upp,
en pabbi og börnin sækja jólatré
upp í fjallshliðina, kýprusvið eða
furu, eftir því hvað þau finna.
Loksins rennur aðfangadagur
upp. Súrkálslyktin berst um allt
húsið. Kálið er nýtekið upp úr
okkar eigin garði. Jólatréð er búið
skrauti og ýmiss konar barrköngl-
um, sem „gullmálningu“ hefur
verið sprautað yfir. Við reynum að
nota sem mest það, sem við getum
búið til sjálf, og skreytum jóla-
borðið eftir beztu getu.
Hnetur og ávextir er tekið fram,
en eplin vantar, þau eru ekki þrosk-
8