Bjarmi - 01.12.2000, Blaðsíða 25

Jerúsalem héldu menn þó lengur í það
að halda fæðingarhátíðina 6. janúar en
þar varð þaó ekki fyrr en á 6. öld að
menn tóku að halda 25. desember há-
tíðlegan. Rétttrúnaðarkirkjan heldur sig
enn við 6. janúar sem fæðingarhátíð
frelsarans. I vesturkirkjunni varð opin-
berunarhátíðin 6. janúar hátíó vitring-
anna, en minning skírnarinnar fluttist á
sunnudaga eftir þrettánda.
Þegar kristin trú barst til okkar nor-
rænna manna var fæðingarhátíð Krists
fyrir löngu komin í fastar tímaskorður
meóal kristinna manna. Hér á noróur-
hveli jarðrar hafði þá lengi tíðkast heiðin
hátíó sem tengdist vetrarsólhvörfum og
var kölluó jól. Ymsar kenningar eru uppi
um frummerkingu þessa orðs, en það er
sameiginlegt öllum norrænu málunum
og hefur borist þaðan í finnsku. Skiptar
skoóanir eru um hvenær þessi hátíð var
haldin en menn hallast helst að því aó
hún hafi verið haldin nálægt miðjum
janúar eóa miðjum desember eftir okkar
tímatali, eða þá aó hún hafi ekki haft á-
kveðinn mánaðardag heldur verið ná-
lægt sólhvörfum með vaxandi tungli en
sá tunglmánuður er nefndur ýlir. Ekki er
víst að afgerandi trúarathafnir hafi
tengst þessum hátíóarhöldum, heldur
að hér hafi fyrst og fremst verið um að
ræóa veisluhöld með skemmtun, áti og
talsverðri drykkju. Þegar kristin trú barst
til Islands kom fæðingarhátíó Krist í staó
hinnar fornu jólahátíóar, en regla hefur
komið á kristið jólahald hér á landi fljót-
lega eftir að biskupsstóll var settur í
Skálholti 1056.
Af þessu yfirliti má sjá að meginhluti
kirkju Jesú Krists hefur sameinast um að
minnast fæðingar hans 25. desember allt
frá fjórðu öld til okkar daga. Þar með
höldum við kristnir menn því ekki fram
að Jesús hafi fæðst þennan dag enda
ekkert í guóspjöllunum sem gefur til
kynna að hægt sé að dagsetja fæðingu
hans. Má auk þess leiða aó því rök, út
frá frásögum guðspjallanna, að líklegra
sé aó þessi atburður hafi átt sér staó á
öðrum árstíma.
Alltaf heyrast raddir manna, bæói inn-
an og utan kirkjunnar, sem telja á þess-
um forsendum að rangt sé aó halda 25.
desember hátíólegan sem fæðingarhátíó
frelsarans. Auk þess að benda á þá stað-
teynd að það er ekki vitaó hvaða dag
Jesús fæddist halda þeir því réttilega
fram að 25. desember hafi upphaflega
verið heiðin sólhvarfahátíð. Þessum rök-
um fylgja venjulega ábendingar um að
jólahaldi okkar kristinna nútímamanna
fylgi margt sem ekkert á skylt vió fæð-
ingu Jesú í gripahúsinu í Betlehem eóa
kristindóm almennt.
Þessum mótbárum þarf aó svara, því
jólin eru ein af aðalhátíðum kirkjunnar,
en kirkjuárið byggist upp í kringum stór-
hátíðirnar þrjár, jól, páska og hvíta-
sunnu.
Varóandi þetta þurfum við að hafa í
huga að kristið jólahald hófst á sama
tíma og helgiritasafn, helgihald og játn-
ingar kirkjunnar voru að mótast til þeirr-
ar myndar sem þau hafa enn þann dag í
dag. Margir leiðtoga kirkjunnar í þessu
mótunarstarfi voru menn sem sýnt
höfðu í verki aó þeir vildu fremur deyja
en afneita sannleikanum. Þeir báru
margir á líkömum sínum merki um þær
ofsóknir og pyndingar sem þeir höfðu
þurft aó þola vegna trúarinnar á Drott-
in. A þessum mótunartíma, eins og öll-
um öðrum tímum, leiddi Drottinn kirkj-
una fyrir áhrif og leiósögn Heilags anda.
Vissulega hefur lýður Guðs oft farið af
réttri leið, bæði hvað varóar rétta til-
beiðslu og rétta kenningu. En saga kirkj-
unnar sýnir hvernig Drottinn hefur hvað
eftir annað leiðrétt kirkju sína þegar hún
hefur villst og þess vegna hefur hún á öll-
um öldum getað borið Ijós hans í myrk-
um heiminum.
Kirkjan er líkami Jesú Krists á jörðu
„og fyllist af honum sem sjálfur fyllir allt
í öllu“ (Ef. 1:23). Þess vegna erum við
þess ekki umkomin að halda því fram að
sú handleiósla sem Drottinn hefur veitt
kirkju sinni varðandi jólahaldið hafi verið
röng. Þar með værum við að segja að all-
ur sá mikli múgur trúrra eftirfylgjenda
Jesú Krists sem hafa um aldir, allan árs-
ins hring, ákallað nafn Drottins og hald-
ió heilög jól 25. desember hafi vaðið í
villu. Hin kristna jólahátíð hefur um aldir
veitt ómældri blessun inn í líf kynslóð-
anna. Hún hefurallan þennan tíma verió
afgerandi þáttur í því starfi kirkjunnar aó
boða það að hið sanna Ijós sem upplýsir
hvern mann kom í heiminn og vill lýsa í
hjörtum allra þeirra sem við honum vilja
taka. Enda eiga allar hinar ólíku megin-
kirkjudeildir kirkju Jesú Krists á jörðu
það sameiginlegt að halda fæðingarhá-
tíð frelsarans á jólum þó svo að þær
greini á um mörg önnur atriði sem varða
trúna. Og þó engin dagsetning sé gefin í
guðspjöllunum varðandi fæðingarfrásög-
una getur það varla mælt á móti því að
fjölskylda Guós um víða veröld sameinist
til að minnast undursamlegasta atburðar
í sögu mannkyns einu sinni á ári.
Þó svo að í kringum jólahald okkar
þrífist og viðgangist ýmislegt sem ekkert
á skylt við fæóingarhátíð frelsarans eða
kristindóm almennt, þá eru það engin
rök gegn því aó kirkjan sameinist í til-
beóslu og fögnuði vegna hins raunveru-
lega innihalds jólanna. Kirkjan hefur
hvorki hleypt jólasveinatrúnni inn fyrir
dyr sínar né hvatt fólk til kaupæðis, ó-
hófs og hégóma í tengslum við þessa há-
tíó. Þvert á móti hljómar hrein rödd
hennar skýrt á jólunum, í jólasálmunum,
sem eru meóal þess fegursta sem menn
hafa ort, prédikuninni og Guðs orði. Og
það hlýtur að vera skylda hennar nú á
tímum afhelgunarinnar, eins og reyndar
alltaf, að leiðbeina fólki um hvaó er rétt
jólahald og hvað ekki. Sú almenna sam-
kennd, kærleikur og einlægni og þær
djúpu en viðkvæmu tilfinningar sem
tengjast jólunum meðal fólks, eru Guðs
gjafir sem við skulum þakka fýrir, hlúa
að og leitast við að láta móta starf kirkj-
unnar allan ársins hring.
Hin kristnu jól eiga uppruna sinn hjá
Guði sjálfum. Ásamt þeim mikla skara
sannra tilbiðjenda sem halda jólin um
víða veröld skulum við því ótrauð halda
áfram að sameinast um að minnast stór-
kostlegustu nætur sem liðið hefur í
mannheimi, er konungur konunganna
og Drottinn drottnanna kom til okkar
sem Iftió barn og fæddist í gripahúsi í
Betlehem forðum. Við skulum áfram
undrast meó fjárhirðunum, syngja fagn-
andi með englunum og krjúpa við jötu
hans með vitringunum og gjörvallri Guðs
kristni í heiminum. Viö skulum áfram
minnast þess með djúpu þakklæti og
bæn, að hann kom til að bjarga okkur
frá makt myrkranna svo við mættum
öðlast eilíft Ijós og eilíft líf með honum.
Guó gefi ykkur gleðileg jól.
Sr. Egill Hallgrímsson er sóknarprestur
í Skdlholti.
25