Heima er bezt - 01.01.1955, Blaðsíða 29

Nr. 1
Heima er bezt
25
Athuganir athugaðar
Mér hefur verið sýnd sú vin-
semd, að mega líta yfir framan-
skráða grein Hallgríms frá Ljár-
skógum og færi ég réttum aðil-
um þakkir fyrir.
Er hún rituð af náfrænda mín-
um og virktarvini, Hallgrími
Jónssyni frá Ljárskógum. Lang-
mestur hluti hennar er rabb um
orsakir til nafnleysis dals þess,
er ég gerði að umtalsefni í júlí-
hefti „Heima er bezt“ í fyrra.
Kann ég honum heila þökk fyr-
ir það, útaf fyrir sig, og vissu-
lega mun það vera sameiginlegt
áhugamál okkar beggja, að leit-
a'-t við að bregða Ijósi yfir og
bjarga frá glötun og gleymsku
gömlum geymdum úr náttúru
heimasveita rokkar, hins sögu-
fræga Laxárdals. Framan til eru
svo nokkur atriði úr grein minni,
sem hann telur ekki „örugglega
rétt“. Vil ég leyfa mér að fara
um þau fáum orðum og í sömu
röð og hann tekur þau.
1. Landsvæðið innan fellanna
fjögurra sem um getur og sem
Hvanneyrar liggja í, hefi ég
hvergi og aldrei nefnt Gaflfells-
hvolf, enda veit ég ekki til að
það beri nafn. En ég sé við at-
hugun, að herra ritstjórinn hef-
ur gert mér þann grikk, af af-
sakanlegum ókunnleika, að setja
einum kafla greinar minnar fyr-
irsögn, er bent gæti til þeirrar
áttar. Hincvegar nefni ég þetta
nafn í kaflanum um grasafólk-
ið, sem sé, hvilft þá vestan í
Gaflfelli, þar sem tjaldið átti að
hafa fennt í kaf. Því svo oft og
almennt heyrði ég á yngri árum
rætt um „skaflinn í Gaflfells-
hvolfinu“, að engum þurfti að
blandast hugur um hvar sá stað-
ur væri.
2. Aðeins þetta: Öll vötn frá
Hiarðarfelli austanverðu falla í
Hrútafjörð og frá Rúpnafelli
falla Víkurá, Heydalsá og fjöldi
smærri lækja í sama fjörð. Mun
því vart orka tvímælis að þau
fell standi á vatnaskilum Hrúta-
fjarðar og Hvammsfjarðar og
nær umgetinn fellaklasi þar með
austur á þau merki. Hitt hugði
ég naumast að neinn meðal-
greindur maður hnyti um, þótt
ég teldi upp í röð tindana í
fjallahring þeim er út frá nefnd-
um vatnaskilum gengur, né að
sjást mætti af frásögn minni um
legu þeirra, að þau myndu
standa öll með hinum beina
Hrútafirði fram.
3. Hér er aðeins um að ræða
nánari greiningu á rennsli vatns-
falla þeirra er Fáskrúð myndast
úr, en ég taldi mér fært að veita,
og gefur ekki tilefni til umtals.
4. Vafalaust er þessi lýsing á
Selhæðum réttari og ber því að
hafa hana, þótt mér sé hún ekki
fullkunn.
5. Hér er það aftur kaflafyrir-
sögn, sem virðist gefa vini mín-
efni til ásteytingar. Sannleikur-
inn er þessi: Til þess að fylgja
að fullu þeirri mynd sögunnar
sem ég heyrði og nam á þessum
slóðum í uppvexti mínum, eyði
ég tæpum tveim línum í lok kafl-
ans, til að segja: „Eru þeir sagð-
ir hafa barist með ljáum, en
ólíklegt er það“. Hann eyðir 26
línum í það, að komast að ná-
kvæmlega sömu niðurstöðu og
ég, sem sé, að það sé mjög ó-
sennilegt að smalarnir hafi not-
að þessi vopn. Allt í lagi.
6. Um „misminni“ mitt má ég
ekki deila hér, því svo kynni að
fara, að inní það drægist nafn
látins vinar, en minning hans er
mér einungis góð og fögur og
heldur en segja eitthvað um
hann sem ekki væri örugglega
rétt, kýs ég mun heldur að þegja
þunnu hljóði. Þó er mér það
hreinn sannleikur, að ég man
ekki betur en Jón í Ljárskógum
nefndi fyrrgreint aldatal. Ekki
meir um það. En hvað dysjun
selsstúlkunnar áhrærir, þarf hún
í sjálfu sér engan að undra. Því
ef hugsast gæti, að síðasta mynd
sögunnar væri sönn, er ekkert
líklegra en pilturinn hafi þagað
en stúlkan verið talin hafa fyr-
irfarið sér og þarf ekki að líta
svo langt sem til 13. aldar til að
sjá þeim fyrirmunað kirkjuleg
er svo entu ár sín, gilti einu
hvort kirkja var nær eða fjær.
Löng þjónusta kom þá og naum-
ast til greina þar sem um virðist
hafa verið að ræða unga blóma-
rós og girnilega en ekki „gamla
konu“ eins og Hallgrímur lætur
í skína. Og er ekki vafamál hvort
gamalmenni hefur verið valið til
HeAtarnir á bœhum
Hesta fimm í húsi el,
hygg þá lipurt valsa.
Þernu, Báru og Trausta tel,
tek svo Ása, Galsa.
Galsi er lipur leikur bezt,
léttur hleypur, töltir.
Líney á þann ljúfa hest
löngum vel hann röltir.
Trausti er bæði sterkur, stór,
stundum talinn latur.
Skúla þýði skeifnajór,
skepna ’er líkar matur.
Þerna er mesta þarfaþing,
þar um vil ég tala.
Dregur vélar víst um kring.
vel þarf hana að ala.
Bára er lítið lipurt hross,
ljúf til allra starfa.
Vinnur jafnan vel hjá oss,
veslings dýrið þarfa.
Asi er beztur, ber hann af,
byggðarinnar hestum.
Yndisstundir oft hann gaf,
ólíkt betri flestum.
Sigurlaug Árnadóttir.
að stunda svo erfitt starf og það
fraromi á reginfjalli. Hitt undr-
ac t ég meira að greinarhöf. skuli
ekki þekkja þessa sögn, því fleir-
um trúi ég hún hafi verið sögð'
en mér, bar vestra. Fyrst heyrði
ég hana hjá móður minni, Mar-
grétu Guðmundsdóttur, en hún
ólst upp á næsta bæ við Ljár-
skó°'a os átti í uppvextinum tíð-
ar ferðir til vinafólks síns þar.
Taldi ég líklegt að hún hefði
sösuma baðan, en sé nú að svo
hefur ekki verið, enda ekki gott
um að segja eftir hverjum leið-
um aldagamlar þjóðsögur renna.
Sandvíkurfljót er misprentun
fyrir Sandkvikuflj ót eins og t. d.
Kambanes fyrir Kambsnes o. fl.
mun hægt að fá að ganga úr
skugga um það á handriti mínu
hjá blaðaútgáfunni. Uppreisn
bóndasonarins í Ljárskógum er
hér að vísu utandyra, en mér
þykir vænt um hann fyrir það,
— og mér finnst að Heiðarkollu
ætti að þykja það líka.