Heima er bezt - 01.02.1955, Page 2

34
Heima er bezt
Nr. 2
(wlbmft
HEIMA ER BEZT . Heimilisblað með myndum . Kemur út mánaðar-
lejra • Áskriftagjald kr. 67.00 . Útprefandi: Bókaútgáfan Norðri •
Heimilisfang: blaðsins: Pósthólf 101 Reykjavík . Prentsm. Edda h.f.
Abyrgðarmaður: Albert J. Finnbogason . Ritstjóri: Jón Björnsson .
Efnisyfirlit
Bls. 35 Söguleg Reykjavíkurför,
eftir Bjarna Sigurðsson.
— 40 Á hreindýraslóðum,
eftir Helga Valtýsson.
— 43 Vandamál uppeldisins,
eftir Stefán Hannesson.
— 45 Bréf frá Stephani G. Stephanssyni.
— 45 Harrastaða-Skjóni,
eftir Jóh. Ásgeirsson.
— 48 Risar og risalönd.
— 51 Lítið eitt af börnum Rögnvalds halta.
— 53 Ljóðabréf frá Páli Ólafssyni.
— 56 Þáttur af Helga malara,
eftir Björn Magnússon.
— 58 Mennzkur maður,
smásaga eftir Sig. Hjartar.
— 64 Myndasagan, Óli segir sjálfur frá, skrítlur
og margt fleira.
F orsí ðumyndin
Frá miðbæmim í Reykjavík
HEIMA er BEZT hefur undanfarið tekið upp
þann hátt að flytja gamlar myndir af mönnum
og mannvirkjum fyrri tíma, og er nú einasta ís-
lenzka ítmaritið, sem leggur stund á það. Gamlar
myndir segja oft meira um liðna tíð en langar frá-
sagnir. Kemur þetta ekki sízt fram í sambandi við
myndirnar frá Reykjavík í gamla daga. Engir staðir
á landinu hafa tekið eins örum breytingum og
höfuðstaðurinn, sem á fimmtiu árum hefur vaxið
úr nokkur þúsund íbúa kaupstað í þakkalega borg,
jafnvel á erlendum mælikvarða. Nú eru, eins og
kunnugt er, yfir 60 þús. íbúar í bænum. En jafnvel
þótt bærinn hafi vaxið ört, hafa furðulitlar breyt-
ingar orðið í nokkrum hluta miðbæjarins. Ýmiss
hinna gömlu húsa, sem mikil saga var tengd við,
standa ennþá, en göturnar hafa breyzt; þar sem
áður var forarleðja í rigningum og óþolandi ryk
í þurrkum, eru nú rennislétt, malbikuð stræti. Öll
húsin á myndinni á forsíðu þessa heftis standa
ennþá óbreytt, en umhverfið er orðið allt annað.
Nú er Tjarnarlækurinn ekki lengur til ofanjarðar;
hhonum var lokað fyrir áratugum síðan. Á mynd-
inni sézt lækurinn, þar sem hann rennur í stokk
meðfram Arnarhólstúninu, og þokkaleg brú yfir, á
stígnum upp að landshöfðingjahúsinu, eða núver-
anöi Stjórnarráðshúsi. Benedikt Gröndal skáld lýsir
læknum eins og hann var um aldamótin í grein
sinni ,,Reykjavík um aldamótin“, sem kom fyrst
út í Eimreiðinni og nú aftur í Ritsafni hans. Hon-
um farast orð á þessa leið: „Lœkurinn kemur úr
Tjörninni, en vatnið síast í hann úr Vatnsmýrinni,
og rennur hann (eða fremur „liggur“, því enginn
straumur er í honum) út í sjó fyrir neðan Arnar-
hólskletta. Lækjarbakkarnir hafa fyrrum verið
hlaðnir upp með grjóti, en nú er það allt mjög fall-
ið og ljótt útlits, þar sem ekkert hefur verið um
það hirt, þótt alltaf sé verið að tala um að „prýða
bæinn“ og stórfé fleygt út í ýmislegt annað; ein-
ungis fyrir framan landshöfðingjahúsblettinn, er
lækjarbakkinn bæjarmegin hlaðinn upp með
telgdu grjóti, hefur kannske þótt skömm að, að
láta hið sama vera ávallt fyrir augum landshöfð-
ingjans, sem aðrir verða að þola. Áður voru og
grindur meðfram læknum bæjarmegin, en nú eru
þær horfnar fyrir löngu, líklega til þess að auka
frelsið, svo að hver geti drepið sig sem vill, eða
eigi hægra með það“.
Þannig farast skáldinu orð um útbúnaðinn
kringum lækinn, og er hann ekki myrkur í máli
fremur en endranær. Hefur auðsjáanlega verið
mikið talað um fegrun bæjarins um aldamótin,
ekki síður en nú.
Útreiðartúrar um nágrenni bæjarins og stundum
lengra, var ein helzta skemmtun bæjarbúa í gamla
daga. í áðurnefndri ritgerð lýsir Gröndal þeim
svo: „Útreiðir tíkast hér á sumrin eins og áður,
bæði á gæðingum og truntum, sem hafa stunið
alla vikuna undir móhripunum og fá svo að hvíla
sig á sunnudagsreiðunum; þá er líklega „Dýra-
verndunarfélagið“ til að taka á móti þeim“. — Eins
og sjá má af þessum orðum skáldsins, hefur honum
ekki þótt mikið til þessara útreiða koma, og skop-
ast heldur en ekki að þeim, eins og fleiru í hinni
skemmtilegu ritgerð sinni. En auk þess, sem fyrir-
fólkið, sem þá var kallað, lagði stund á þessa teg-
und útilífs, voru útreiðartúrarnir bezta og hollasta
skemmtun og upplyfting fyrir margan almúga-
manninn, sem varð að þrælka myrkranna á milli
hvern virkan dag vikunnar.
Myndin sýnir hóp útreiðarfólks á Lækjartorgi.
Það er auðséð, að þetta er einhver tyllidagur, því
að danski fáninn (en þá var enginn íslenzkur fáni)
er tíreginn við hún, og svo virðist, sem ferðafólkið
beri á sér einhver merki. Strákarnir, sem sitja í röð
á timburhlaðanum, fylgjast vel með því sem gerist
og langar áreiðanlega að koma á bak einhverjum
gæðingnum. Trúlegt er, að margir af lesendum
HEIMA er BEZT þekki einhverja úr hópnum, en hér
er því miður ekki unnt að nefna nöfn, svo að ör-
uggt sé að rétt sé með farið.