Heima er bezt - 01.03.1960, Síða 10

mér samt nábýlið, því mér fannst vel hugsanlegt, að
þeir kynnu að æskja félagsskapar. En aldrei komu þeir
í heimsókn, — sem betur fór.
Það var komið fram yfir göngur, og sífelldir fjár-
rekstrar alla daga eftir veginum til Hvammstanga.
Svo var það kvöld eitt um ellefu leytið. Niðamyrk-
ur var á, blæjalogn og sallarigning. Eg var búinn að
loka öllum dyrum og lá upp við dogg í beddanum í
kompu minni. Eg var að lesa við birtuna frá 8 línu
olíulampa og ætlaði senn að fara að halla mér á eyrað.
Gluggi sneri til vesturs og hafði ég breitt fyrir hann
þykkt Gefjunar-ullarteppi. Gólf skúrsins var í sömu
hæð og holtið fyrir utan, og hæðin upp í gluggann
tæpur metri.
Allt í einu hrekk ég upp við það, að það glymur í
hörðum veginum austan og norðan við skúrinn, og
heyri ég strax, að þar er reiðmaður á ferð, sennilega
einhver sveitamaður á heimleið frá Hvammstanga.
Fannst mér sem maðurinn hefði tvo til reiðar eftir
hófatökunum að dæma. Heyrði ég greinilega, að hann
bevgði af veginum upp að skúrnum og meðfram hon-
um austanverðum og nam staðar við dyrnar að suð-
austan. Ég reis til hálfs upp og ætlaði að ganga fram og
opna, því ég taldi víst, að ferðalangurinn ætti við mig
erindi. En þá heyrði ég, að hann fór aftur af stað, með-
fram skúrnum að sunnan, vestur fyrir hann og meðfram
veggnum að glugganum hjá mér. Það var aðeins þunn-
ur timburveggurinn á milli okkar, og ég heyri mjög
greinilega glamur í beizlum og ístöðum, auk hófa-
sparksins, og síðan er barið rösklega í gluggann. Ég
dró teppið frá og rýndi út í myrkrið, en sá ekkert.
Kallaði ég því og spurði, hver væri þar. En þá bregður
svo kynlega við, að allt steinhljóðnar. Ég margkallaði
og setti lampann út að rúðunni, en þrátt fyrir það sá
ég ekkert, og enginn anzaði mér. Ég dró því teppið
aftur fyrir gluggann og sagði nokkur ljót orð, bæði
hátt og í hljóði. Mér datt eðlilega strax í hug, að þetta
mundi vera einhver, sem ætlaði að gera mig hræddan,
og ég hugsaði ekki vel til hans. En rétt um leið og ég
settist aftur, heyrðist á ný frísklegt glamur í beizlum
og reiðverum, ásamt hófasparki í mölinni. Síðan
glumdu við högg á rúðunni, rétt við höfuð mitt. Nú
dró ég ekki frá glugganum, en margkallaði út og spurði
komanda, hver hann væri, en það er steinhljóð úti í
myrkrinu.
En strax og ég sjálfur þagnaði, byrjaði sama glamrið
fyrir utan, og í þriðja sinn er barið. En nú fannst mér
nóg komið og var orðið illa við þessar glettingar. Ég
þagði, bæði órór og illur í skapi, og beið milli vonar
og ótta eftir því, sem næst tæki við. Ekki datt mér
beinlínis í hug, að hér væri neitt yfirnáttúrlegt á seyði.
En það mun flestum svo farið, að þeim falli illa glett-
ingar í myrkri, sem þeir geta ekki spornað við, jafnvel
þó þeir viti, af hverju þær stafi. En því var ekki að
heiisa hér. Beið ég því í ofvæni eftir því að vita, upp
á hverju kauði kynni að taka næst. Og sú bið varð
löng. í mínum sporum hefðu sjálfsagt margir farið út
og rannsakað málið. En á þessum árum var ég myrk-
fælnari en svo, að mér fyndist ég geta lagt í þá tvísýnu.
Heldur tók ég það til ráðs að hiusta og bíða. Eftir því
sem biðin varð lengri, magnaðist órói minn, og þó nú
séu rúm 19 ár síðan, man ég glögglega hvemig ég sat,
hallaði mér upp að þilinu og horfði ýmist á teppið fyr-
ir glugganum eða olíugeymi lampans, sem tæmdist óð-
um, og hlustaði. Um hugann flugu ótal kynjasögur,
sem ég hafði heyrt, og þá ekki sízt þær, sem áttu að
hafa gerzt þarna í námunda, — um Króksár-Móra og
Valladrauginn, sem eirðarlaus þrammaði veginn, síðan
vegagerðarmenn grófu upp bein hans, er þeir vom að
moka upp úr vegskurði fám árum fyrr. Síðan hafði
hann ekki komizt í ró, heldur blekkti vegfarendur á
nóttum og síðkvöldum. Ýmist kom hann á móti þeim
eða þeir gengu fram á hann. En ávallt, ef á hann var
yrt, hvarf hann sem dögg fyrir sólu.
Einnig þóttist ég muna, að á Stóra-Ósi hefðu verið
grafin upp mannabein, sem enginn vissi, hvemig á stóð.
Hverjum tilheyrðu þessi bein, og hver vissi, nema eig-
endur þeirra væru nú að reyna gæðingana!
Ekki langaði mig til þess að kynnast þeim.
Þá var það sagan um sláturhússdrauginn á Hvamms-
tanga, sem ekki hvað sízt vakti hroll í huga mínum. Ég
hafði heyrt, að enginn færi einn og sjálfviljugur inn í
það hús eftir að skyggja tæki. Enda virtist sú vépa, sem
menn þóttust hafa orðið varir við þar, vera komin
beina leið úr heimi þjóðsagna og römmustu hindur-
vitnatrúar, eða svo var sagt útlit hennar allt, — líkust
kind með mannshöfuð, sem snuðraði þar og frísaði í
öllum skotum.
Kannske man ég þetta ekki rétt, en einhvern veginn
finnst mér sem góðar konur og menn hafi beðið sam-
eiginlega fyrir þessari veru, og síðan sé hún á burt, —
horfin til betri heimkynna?
En sé svo, sem mig minnir, þá hefur það verið ólíkt
þeirri aðferð, er Jón lærði Guðmundsson kvað niður
Snæfjalladrauginn með illyrðum og foirmælingum, í
svokallaðri Fjandafælu, en þar segir m. a. svo:
Fjandi, andi, flár, grár,
flýi með mýi í skýi,
særður, marður, síbarður,
sökkvi inn dökkvi og hrökkvi.
Og síðar:
Nú sé hann bundinn
neyddur og út hrundinn,
hnepptur í dróma helvítis grey,
hart úr liðum undinn.
Svona ólík geta viðhorf tveggja tíða verið. Og hafi
raunverulega verið ástæður til aðgerða, og aðstæðurnar
þær, sem sagðar eru, þá finnst manni fyrirbænin hljóta
að vera hollari til góðs árangurs, en formælingin. Enda
var það nú svo með Jón lærða, að hann kvað bragar-
bót, Friðarhuggun.
— En þar sem ég sat upp við vegginn, hugsaði ég
Framhald á bls. 88.
82 Heima er bezt