Heima er bezt - 01.02.1962, Blaðsíða 13

J. P. KOCH:
Mældur
ÖRÆFA-
JÖKULL
Niðurlag.
Tveim stundum eftir að við fórum fram hjá Hvanna-
dalshnjúk náðum við neðri enda eggjarinnar, og þá
vissi ég, eftir lýsingu Jóns í Svínafelli, að við værum
komnir niður undir Hvannadal. Við héldum áfram og
létum kylfu ráða kasti um stefnuna. Fyrr en varði
stóðum við á brún fyrir ofan brattan en sléttan jökul-
fláa, sem hvarf okkur niður í þokuna.
Gat þetta verið Hvannadalurinn? Víst var um það,
að hvorugur okkar Þorsteins hafði hugsað sér hann
þannig, því að svo sannarlega voru hér engar hvannir.
Tilraun, sem. við gerðum til að finna Hvannadal, sem
bæri nafn með rentu, misheppnaðist algerlega. Við
lentum í ógöngum, þar sem ókleift var að koma hestin-
um áfram.
Ég vissi ekki þá, að nafnið Hvannadalur nær yfir allt
fjalllendið milli hájökulsins, Svínafellsjökuls, Falljökuls
og Svínafellsheiðar, en hélt hins vegar, að nafnið ætti
einungis við litla dalskoru, sem ég hafði séð af vegin-
um milli Svínafells og Sandfells. Það var þessi dalskora,
sem við leituðum að og fundum ekki til allar ham-
ingju, því að fyrir bragðið komumst við á stytztu og
sennilega einu færu leiðina til bæja.
Þegar við fundum ekki hinn ímyndaða Hvannadal,
var ekki um annað að ræða en snúa aftur og freista
þess að komast niður jökulfláann, þótt ekki virtist það
árennilegt. Þetta heppnaðist þó framar öllum vonum.
Snjórinn var eltki ýkjadjúpur en svo fastur fyrir, að
við Þorsteinn gátum látið okkur renna á íslenzku skón-
um, en Glasgow hélt aftur af okkur. Eftir því sem
neðar dró varð snjórinn grynnri, og sums staðar voru
blettir með glæra svelli. Skaflarnir á Glasgow voru nú
svo slitnir, að hann gat ekki lengur spyrnt við í hall-
anum en rann nú öðru hverju lengri eða skemmri spöl,
en fékk þó alltaf stöðvað sig aftur með því að spyrna
við öllum fótum. Þótt við fegnir hefðum viljað, þá
gátum við Þorsteinn naumast gert nokkuð til að stöðva
ferðina á hestinum. En til allrar hamingju komum við
rétt í þessu niður úr þokunni, og sáum um leið, að
fláinn fyrir neðan okkur var sprungulaus að kalla mátti.
Við létum því kylfu ráða kasti og renndum okkur
ásamt hestinum síðasta spölinn og lentum allir heilu og
höldnu á jaðarurð Falljökuls eftir að hafa kútvelzt
nokkrum sinnum.
Erfiðleikunum var nú lokið. Veðrið var hjart, svo
að við gátum áttað okkur á hvar við vorum, og neðri
hluti Falljökuls reyndist greiður yfirferðar.
Við töfðum nokkrar klukkustundir í Svínafelli, með-
an ltvenfólkið þurrkaði föt okkar og gerði okkur nýja
skó í stað hinna, sem ekki höfðu þolað rennslið niður
jökulinn. Um kveldið lögðum við aftur af stað upp í
tjaldstað. Ferðin upp eftir gekk greiðlega. Snjórinn var
frosinn, og við höfðum trausta fótfestu í slóðinni frá
morgninum. Klukkan eitt um nóttina komum við upp
að Hvannadalshnjúk eftir 5 stunda göngu, og hálfri
stundu síðar vorum við í tjaldstað.
Enn var þoka 26. júní, en hinn 27. var heiðskírt og
þá lögðum við upp klukkan tvö um nóttina til þess að
mæla frá sjálfum Hvannadalshnjúk. Við gengum norð-
an á hnjúkinn. Þar er snarbratt og hlutum við því að
höggva spor í hjarnið með ísöxi, þar sem brattast var.
Af Hvannadalshnjúk er dýrðleg útsýn í allar áttir
þá sjaldan bjart er yfir honum. Að þessu sinni var
heiðskírt yfir öllum jöklinum, og nokkurt frost. En
lengst fyrir neðan okkur lágu þéttir skýjabólstrar, sem
helzt minntu á öldótt landslag, og vörpuðu löngum,
dökkum skuggum yfir láglendið. í austri og vestri
teygðu klettatindar sig upp úr skýjunum líkt og eyjar
rísa úr hafi. En til norðurs blasti Vatnajökull við sjón-
um okkar, hvítur og skínandi, en upp úr jökulskildin-
um risu einstök fjöll og fjallahryggir. Frá Hágöngum,
sem eru vestastar þessara fjalla, liggur öldóttur jökul-
hryggur til norðausturs. Uppi á honum greindum við
fjóra dökka díla, sem virtust liggja á beinni línu. Þor-
steinn fullyrti, að þessir auðu dílar, sem við að vísu
höfðum séð, þegar við vorum fyrir norðan Þumal,
hefðu ekki verið þar undanfarin sumur, og af því réð
hann, að þar væru gosstöðvarnar frá 1903, og Skeiðar-
árhlaupið bendir í sömu átt. Þar eð Hágöngur og
fjallshryggurinn út frá þeim eru vatnaskil milli Skeið-
arárdældarinnar og Skaftárjökuls myndu eldsumbrot
vestan þeirra naumast valda hlaupi í Skeiðarárjökli. Það
er þannig sennilegt með tilliti til hinna tíðu Skeiðarár-
hlaupa, að virkustu eldstöðvamar, sem nú eru á ís-
landi, séu í námunda við Hágöngur. Geysimikill eld-
gígur sunnan undir Grænafjalli, syðsta fjallinu út frá
Hágöngum bendir og á, að hér sé um eldfjallasvæði að
ræða.
Það hefur löngum verið talið, að Hvannadalshnjúkur
væri hæsta fjall á íslandi. Við vorum því býsna spennt-
ir, þegar við tókum til við mælingarnar, sem Leisted
leysti af hendi með því að styðjast við hinar kunnu
mælingar á Knappi (1881 m) og Þumli (1279 m) en
þær höfðu verið gerðar trigonometriskt. Niðurstaðan
Heima er bezt 49