Heima er bezt - 01.03.1965, Blaðsíða 8

S. B. OLSON:
LANDNAMSÞÆTTIR
1
FRIÐRIK A. FRIÐRIKSSON ÞÝDDI
(Framhald)
í hinum löngu og þöglu hléum reikaði hugur minn
gjarna heim á gömlu búréttarjörðina, sem ég nú hafði
látið að baki. Þar hafði ég lifað sjö æskuár mín, oft átt
glaða daga með drengjum og telpum á mínu reki, í
skólanum og að leikjum, en einnig langa daga og leiða,
við þrældómsstrit, sem úttaugaði mig svo, að mér stóð
á sama um allt milli himins og jarðar. Gripu mig þá
stundum slík þunglyndisköst, að mig langaði til að
leggjast niður og standa aldrei upp aftur. En morgun
hvern hressti það hugann, að vakna til hinnar dýrðlegu
sólaruppkomu og vera heilsað af þúsundrödduðum kór
hinna fleygu vina minna úti í pílviðarlundinum skammt
frá, og fyllti það mig kjarki til að horfa fram á nýjan
dag. Sagt hefur verið: „í mannshjartanu þrýtur upp-
spretta vonarinnar aldrei“.
Móðir mín saumaði á okkur allan fatnað og gerði á
okkur hráleðurskóna, sem við gengum á hversdagslega.
í sumarhitunum herptust þeir saman og hörðnuðu, svo
að það varð að bleyta þá upp á hverju kvöldi.
Þegar ég var 11 ára, vann faðir minn við járnabraut-
ina, sem þá var verið að framlengja til Yorkton, en
lengra náðu teinarnir ekki um langt árabil. Um sumarið
vann ég þarna tímakorn sem vatnsberi. Þurfti ég að
bera 150 mönnum drykkjarvatn og sækja það í tveim
skjólum næstum heila mílu í steikjandi sólarhitanum.
Daglaunin voru 75 sent. Verkið reyndist mér of erfitt
og varð ég að sleppa þessari atvinnu eftir nokkrar vik-
ur. Nettótekjur mínar urðu þó regluleg rosaupphæð,
7 dollarar, og fyrir þá fékk ég að kaupa gimbrarlamb
til eigin eignar. Þannig varði ég fyrstu peningunum,
sem ég innvann mér, og var heldur en ekki upp með
mér af því, að vera orðinn fjáreigandi, — þótt ekki væri
kindin nema ein.
Ég sótti Þingvallaskólann á sumrin, stuttan tíma í
einu, þ. e. á vorin fram að slætti og á haustin, eftir að
sumarönnum lauk. Menntunin, sem mér veittist á þess-
ari slitróttu skólagöngu, var mjög af skornum skammti.
Ég var byrjaður á námsefni 5. bekkjar, þegar ég kvaddi
skólann.
Sælutími — það voru þeir, þessir skóladagar! Við
höfðum dásamlega kennara, ungfrú Guðnýju Jones
(frú Paulson, er síðar varð). Hún lét sér ekki nægja,
að kenna okkur R-in þrjú*). Þegar veður var slæmt,
svo að ekki gat verið um útiathafnir að ræða, kallaði
hún jafnan okkur eldri nemendurna til sín í hádegis-
hléinu og ræddi við okkur um ýmislegt, sem viðkemur
daglega lífinu, og veitti okkur þannig nytsama fræðslu
um mannleg samskipti, ráðvendni, sannleiksást og ann-
að, sem byggir upp skapgerð manna.
Kennslutímbilið var 6 mánuðir á ári, maí—október.
Ungfrú Jones kenndi við skóla okkar 3 ár í röð. Það
var dapur dagur, þegar hún að síðustu flutti stutta
kveðjuræðu og sagði okkur, að nú mundi hún ekki
koma aftur. Öll táruðumst við, eldri sem yngri, — stóru
strákarnir líka, þ. á. m. sjálfur ég. Öll létum við í ljós
tilfinningar okkar og reyndum ekki að dylja þær.
Skóladagar! Ljúfar minningar! Fölskvast þær nokkurn-
tíma?
Nú, í þessum leiðangri, sem aldrei virtist mundi
taka enda, hristi ég af mér klukkustundirnar hverja af
annarri með því, að dveljast í huganum við ýmisleg at-
vik í lífi mínu á þessum sjö liðnu landnámsárum okkar.
Sum voru spaugileg, sum sorgleg, en öll voru þau mér
innilega hugstæð, eins og löngum verður um æsku-
minningar.
Eins og áður getur, var nýlendan gersamlega íslenzk,
málið, lifnaðarhættirnir, nábúagóðvildin, formleysið
um heilsun og kveðju, og ávarpaði hver annan með
skírnarnafni. Lesefni allt var frá gamla landinu og var
um ýmislegt að velja, Kvöldvökur, Pilt og stúlku, Ritn-
inguna, auk þess, sem fyrr er frá greint. Af þessu leiddi
eðlilega það, að unglingarnir voru almennt vel að sér í
feðratungunni, lásu hana og skrifuðu.
Fátt var úm skemmtanir og félagsleg mót, því að
aðstöðu skorti til að þroska þá skemmtikrafta, sem
kynnu að hafa leynzt á meðal okkar. Einu sinni var
ráðizt í að setja upp sjónleik — „Hermannaglettur“. Var
hann fjölsóttur og þótti takast ærið vel.
Haldinn var álfadans 2 ár í röð, til að kveðja gamla
árið og heilsa hinu nýja. Fór hann fram á allstóru svelli
*) R er byrjunar- eða áherzlustafur í þrem enskum orðum,
sem merkja lestur, skrift og reikning. (Þýð.)
88 Heima er bezt