Heima er bezt - 01.04.1967, Blaðsíða 22

Sœlingsdalstunga. Gamli bœrinn.
fólki, geta oft birzt sem hatur og hefnigirni, þegar
óheilla örlög steðja að elskendunum og hinn ljúfi kær-
leikur lokast inni í myrkri hatursins.
2. MENNTASETUR AÐ LAUGUM.
Einar Kristjánsson skólastjóri, getur þess í bæklingi
sínum um Laugar, að þessi frægi sögustaður hafi ef til
vill verið eitt fyrsta menntasetur á íslandi, fyrir líkams-
mennt. Oruggar sannanir eru t. d. fyrir því, að þarna
hafi að fornu verið gerð mannvirki til sundmenntar, og
vel getur þarna líka hafa verið leikvangur fyrir aðrar
íþróttir. En nú er að Laugum risið menntasetur fyrir
héraðið.
Hinn 15. janúar 1967, var að fullu gengið frá samn-
ingi um, að allar sveitir Dalasýslu, utan Búðardalskaup-
túns, sameinuðust um skólahald að Laugum í Sælings-
dal, en þar hefur verið rekinn heimavistarskóli fyrir
skólaskyld börn um tvo áratugi. Fyrstu árin við þröng-
býli og fátæklegan aðbúnað. Nú hafa risið að Laugum
glæsilegar byggingar, sem væntanlega verður aukið
mjög við á næstu árum, þar sem nemendum fjölgar nú
mjög við sameiningu allra hreppa Dalasýslu.
Það voru ungmennafélögin í Dalasýslu og Ung-
mennasamband Dalamanna, sem fyrst gengust fyrir
sundlaugarbyggingu að Laugum í Dalasýslu. Var sund-
laugin vígð á sólbjörtum júnídegi fyrir 34 árum. Var
það árið 1932. Var mikil gleði í Dölum yfir þessari
framkvæmd.
Jóhannes skáld úr Kötlum orti vígsluljóð. Þar sagði
svo:
Nú ríður til Lauga hin unga öld,
með elskhugans vonir í barmi!
Hún biður um fylgi — hún biður um völd
— hún býður fágaðri og hreinni skjöld,
og lyftir í vorblámann ljósum armi.
En Róm var ekki byggð á einum degi. Það hefur tek-
ið fulla þrjá áratugi að koma í framkvæmd þeirri hug-
sjón er vakti í brjóstum ungmenna í Dölum um bygg-
ingu heimavistarskóla að Laugum, en nú hefur hug-
sjónin rætzt.
Upphaflega var rætt um að heimavistarskólarnir í
Dalasýslu yrðu að minnsta kosti tveir. Var þá áætlað
að annar yrði byggður við Laugar í Sælingsdal, en hinn
í Suður-Dölum og var honum þá þegar áætlaður stað-
ur ekld langt frá Stóra-Skógi.
Mér er ánægja að minnast þess nú, er menntasetur
Dalamanna er staðsett fyrir nánustu framtíð, að fyrir
rösklega tveimur áratugum lagði ég lið þessum skóla-
málum Dalamanna. Eftir beiðni ungmennafélaga í Suð-
ur-Dölum fór ég utan úr Stykkishólmi inn á Nesodda
í Miðdölum og flutti þar erindi um skólamál. Þetta var
hinn 6. ágúst 1944. Þessi leið er um 90 km, en ég stytti
mér nokkuð leið með því að fara sjóleiðina á litlum
vélbát upp í svonefndar Vörður á Skógarströnd. Þar
beið mín léttfær gæðingur, sem ég þeysti á um kvöldið
in að Dunkurbakka í Hörðudal. Morguninn eftir var
ég svo kominn að liðnu hádegi inn á Nesodda, en þar
var samkomuhús. Samkoman átti víst að hefjast með
messu um klukkan tvö, en af einhverjum ástæðum for-
fallaðist presturinn svo að ekkert varð af messunni. Var
beðið eftir prestinum til klukkan hálf fjögur, en þá var
ég beðinn að flytja mína ræðu. Hafði fólkið þá dansað
í klukkutíma á meðan beðið var eftir prestinum.
Var nú dansinn klappaður niður í skyndi og fólkið
raðaði sér á bekkina, sem stóðu meðfram veggjunum,
og ég hóf mína ræðu. — Eg held að aðalkosturinn við
mína ræðu hafi verið sá, — hve stutt hún var.
Ekki vil ég halda því fram, að þessi ræða mín hafi
valdið straumhvörfum í skólamálum Dalamanna. En
þeir sem ræður flytja til styrktar góðu málefni, eru
venjulega bjartsýnismenn, sem vona að orð þeirra og
ræður falli í góðan jarðveg, annars myndu þeir ekki
fást til að tala.
Ekki veit ég hvort öllum finnst sem mér, en mér
finnst það sérstaklega ánægjulegt, þegar menntasetur
rísa á fornfrægum sögustöðum, og hef ég þá trú, að
hollvættir vaki yfir slíkum menntasetrum og andi for-
feðranna svífi þar yfir byggðum.
3. TUNGUSTAPI - HULDAR VÆTTIR
í bæklingi skólastjórans að Laugum, sem fyrr er nefnd-
ur í þessum þætti, minnist hann á það, að Laugar og
Tunga, og hinn sögufrægi Sælingsdalur hafi að nokkru
fallið í gleymsku í harðæri og fátækt aldanna. En svo
bætir hann við:
„Aðeins ein mynd stígur fram úr rökkri dalsins. —
Sagan um Tungustapa. Sagan af álfunum í stapanum
og viðskiptum Tungubræðra við þá, er ein nafnkennd-
asta frásögn íslenzkra þjóðsagna. Enn lifir örnefnið
134 Heima er bezt