Heima er bezt - 01.05.1977, Blaðsíða 5

einn og elstur af sex systkinum og við þau kjör, sem
unglingar þeirra ára bjuggu þá við. Gísli var því vígður
til vinnu, þegar þrek og þroski leyfði.
Á unglingsárum Gísla var skólaskylda að vísu orðin
lögfest, þótt hún væri óvíða í sveitum komin lengra í
reynd en á farskólastig og tveggja mánaða námskeið á
vetri hin raunverulega barnaskólaganga, enda sætt
heimangöngu, þar sem þess var kostur og varð það
hlutskipti hans. Sú skólaganga náði því skammt, ef met-
ið er eftir nútíma kröfum um skólavist. En framhjá því
má ekki ganga, að bak við þessa skammvinnu skólasetu
stóð bókasafn sveitarinnar (lestrarfélagið), sem þar stóð
fastari fótum en víða annars staðar, enda til þess stofnað
af fágætri víðskyggni, verndað og rekið af samhug og
lestrarþrá. Bak við það stóð og hinn sérstæði þjóðar-
siður: kvöldvökurnar, sem þar voru víðast stundaðar af
kostgæfni. Baðstofurnar hafa stundum verið kallaðar
háskóli heimilanna og báru það virðingarheiti oft með
furðu ríkilátri sæmd. Þessi háskóli var að miklu leyti
byggður á bókakosti lestrarfélaga víða um Íand. Svarf-
dælir efndu og til framhaldsnáms, þótt vissulega væri
þar einnig sctið við skorinn skammt. En þegar þeirra
mála er minnst þaðan úr dalnum frá öðrum og þriðja
Gísli samdi um kaup á fyrstu skriðmótunum og hafði umsjón
meö fyrstu votheystumabyggingunum hér á landi.
Finnsk búnaðarsamtök sæmdu þessa útlendinga heiðursmerki ’73.
tug aldarinnar, virðist heimilið á Völlum bera mjög
hátt í minningum aldinna Svarfdæla og þangað rakin
furðu víðtæk kennslu- og mannræktaráhrif. Þá réðu þar
húsum Sólveig Pétursdóttir Eggerz og sr. Stefán Krist-
insson, gagnmerk, vinsæl og áhrifarík svo af bar. Þetta
heimili setti sitt mót á þroskaferil Gísla Kristjánsson-
ar. Sá hluti af störfum íslenskrar prestastéttar, sem hún
vann með — og fyrir yngri kynslóðina hverju sinni, —
verður ekki rakinn hér. En þar liggur óskráður gagn-
merkur þáttur í menningar- og skólasögu þjóðarinnar.
I þessum skóla — frumstæðum og fátæklegum, en þó
furðu fjölþættum, sat íslensk alþýða á fyrstu tugum
þessarar aldar og hafði þá raunar setið lengi, og þar er
Gísli í því efni engin undantekning. En hann hefur í
engan skóla sest til þess að skrópa.
Gísli hóf sitt viðurkennda skólanám á Hólum í
Hjaltadal og lauk því vorið 1925. Skólafélagar hans hafa
sagt, að fáir af þeim hafi stundað nám sitt meir „af lífi
og sál“ en hann. Renna ævistörf hans mjög stoðum und-
ir þá staðhæfingu. Hann stundaði nám við íþrótta-
kennaraskólann í Ollerup á Fjóni einn vetur. Kenndi
ungmennum á Dalvík tvo vetur en vann jafnframt að
verslunarstörfum, sinnti annars margvíslegum verkum
þar í dalnum svo sem jarðyrkju og vegagerð og þá sem
verkstjóri. Hann kenndi við Hólaskóla einn vetur.
Hann var við nám í búnaðarskólanum í Lyngbv á Sjá-
landi og alþjóðlegum lýðskóla í Danmörk, hóf nám við
Landbúnaðarháskólann í Kaupmannahöfn og lauk prófi
þaðan 1939, og sérfræðiprófi 1942. Réðist aðstoðar-
maður við Statens Kornkontor 1939—40, vann síðan
sem aðstoðarmaður við ýmsar deildir Landökonomisk
Forsögslaboratorium í Kaupmannahöfn 1940—45, en
fór á þeim árum og síðar nokkrar námsferðir um
Evrópu. Vann og um skeið við Búreikningaskrifstofu
danska ríkisins og Fasteignamatsdeild fjármálaráðuneyt-
isins danska, en fylgdi jafnframt fyrirlestrum við
Handelsvidenskabelig Læreanstalt. Hann hlaut styrk til
vísindaiðkana í Danmörku 1943—45.
Ef augum er rennt yfir námsferil Gísla Kristjánsson-
ar, vekur það eftirtekt, hve framhaldsnámið er marg-
þætt og þó jafnframt hagnýtt frá íslensku sjónarmiði
Heima er bezt 149