Heima er bezt - 01.04.1978, Blaðsíða 13

þrífættir stólar, sem fluttir voru til eftir þörfum, en annars
stóðu tveir við borðið og einn við púltið. Auk þess, sem
setið var á stólum þessum voru þeir notaðir til að þæfa á
þeim prjónles. Á vetrum stóðu rokkar við rúmin, en á
sumrin voru þeir ásamt öðrum tóskaparáhöldum geymdir
uppi á baðstofulofti. Inn í vegginn á norðurstafninum var
gerður skápur, þar geymd steinolíuflaska og eitthvað
fleira. Á innra gafli baðstofunnar hékk 10 lína vegglampi.
Þá var lítið púlt, sem Þorsteinn átti á hillu yfir innra
rúminu að austanverðu. Úr frambaðstofunni var gengið
inn í húsið. Yfir dyrunum var ofurlítil hilla. Þar var
almanakið geymt, einnig voru lögð þar bréf og blöð, sem
koma þurfti til næstu bæja. Blöstu þau við hverjum, sem
kom inn í baðstofuna, og því engin hætta á að þau
gleymdust.
í hjónahúsinu voru tvö föst rúm fyrir suðurstafni. Var
annað rúm hjónanna, en í hinu svaf Þórey móðir Stefáns,
meðan hún lifði, eftir lát hennar var það oft autt. Undir
þilinu andspænis því var lausarúm, dregið sundur til
enda. Milli þessara rúma undir vesturhliðinni stóð púlt
Stefáns bónda. Geymdi hann þar ýmis blöð og bækur.
Undir austurveggnum var matborð, sem þeir feðgar möt-
uðust við. Milli þess og hjónarúmsins var gamall bakstóll,
sem Stefán sat nær ætíð í, er hann var inni í baðstofu.
Annar stóll nýr var þar einnig. Inn í þilið á suðurstafnin-
um voru byggðir tveir litlir skápar. í þeim voru geymdar
húslestrabækur og annað guðsorð, svo og ýmislegt smá-
dót. Milli þeirra hékk bókahilla með ýmsum bókum í. Á
skilrúmsþilinu yfir rúminu stóð klukkan á lítilli hillu. Hún
var gömul og heldur óvönduð, og gekk aldrei rétt. Oft
bilaði hún en sjaldan sjaldan meira en svo, að hægt var að
gera við hana heima. Einkum kunni Halldór Guð-
mundsson gott lag á henni, en hann gerði lítilsháttar við
klukkur og jafnvel vasaúr. Fyrir ofan klukkuna var lítil
mynd af Þórði föður Margrétar. Var það eina myndin í
baðstofunni, nema tvær litlar prentaðar myndir af Hall-
grími Péturssyni og Jóni Vídalín í sömu umgerð og héngu
þær yfir höfðagafli á rúmi Þóreyjar. Undir föstu rúmun-
um í húsinu voru tréskúffur, hvor með tveimur hólfum.
Þar voru geymd sokkaplögg og fleira smádót. Hefir þá
verið lýst öllu lausu og föstu, sem var innanhúss í bænum.
KLÆÐABURÐUR.
Nokkur tilraun skal hér gerð til að lýsa klæðnaði fólks-
ins, en þó verður það af vanefnum gert. Bæði var fatnaður
breytingum háður á 17 árum, og hver og einn hafði sinn
fatnað eftir smekk og getu, auk þessa kann ég lítt til að
lýsa klæðagerð.
Allir gengu á íslenskum skóm. Kvenfólk og börn á
sauðskinns- eða. kálfsskinnsskóm en karlmenn á leður-
skóm aðallega úr nautgripaleðri. Hrosshúðir voru sjaldan
til, en einstöku sinnum voru selskinnsskæði fengin að.
Sauðskinn voru ætíð verkuð á þann hátt, að eftir að gærur
höfðu verið rakaðar, voru skinnin látin liggja um hríð í
blásteinslegi. Síðan voru þau spýtt, þ.e. þanin með nögl-
um á þil eða vegg meðan þau voru að þoma. Þegar þau
voru vel þurr voru þau vafin í stranga og oft geymd í
gamla eldhúsinu um hríð. Fyrir kom að þau voru breidd
blaut á prik og hengd þannig upp í eldhús. Stórgripahúðir
voru verkaðar á líkan hátt, nema aldrei geymdar í eld-
húsi. Fyrir kom að þær voru hertar órakaðar, en þegar
gera skyldi skó var hárið skafið af skæðunum hörðum
með glerbroti. Gæruhnífar voru gerðir úr aflögðum ljá-
blöðum, sem bakki var settur á og með tréskafti. Þeir voru
ætíð dregnir á hverfistein og bitu vel. Þegar þeir voru ekki
í notkun var þeim stungið undir bita í baðstofunni.
Sauðskinnsskór voru venjulega bryddir og með hæl-
þvengjum. Leðurskór voru hinsvegar aðeins verptir, en
auk hælþvengjanna voru þeir með ristarþvengjum. Voru
þeir dregnir þvert yfir skóna fyrir ofan tána og þræddir
meðfram vörpunum aftur um miðja rist og hnýttir þar
saman. Gerðu þeir í senn skóna stöðugri á fæti og vörn-
uðu því að snjór og rusl kæmist ofan í þá. I þvengi og
bryddingar var haft hið þynnsta úr skinnunum. Saumar
voru á skónum að framan og aftan, tásaumur og hæl-
saumur. Fór svipur og lag mjög eftir því hvemig þeir voru
gerðir, svo og varpið. Mjög var það misjafnt hvernig skór
litu út, og hversu þeir fóru á fæti. Fallegasta íslenska skó
sá ég hjá mömmu og Ólöfu á Hlöðum. Annað lag var haft
á saumum á leðurskóm en sauðskinnsskóm. Heyrði ég
saumlagið á leðurskónum kallað skósaum. 1 spariskó var
haft svart sauðskinn, voru þá bryddingar úr hvítu elti-
skinni, og þvengir engir. Mjög voru leðurskómir ófull-
kominn útbúnaður. Vatni héldu þeir illa. Skinnið
skældist til þegar það blotnaði; í þurrkum hörðnuðu þeir
hinsvegar svo að fæti, að þeir ollu fleiðrum og skókreppu,
og einnig urðu þeir þá svo hálir, að illstætt var á þeim. Að
sama skapi frusu þeir einnig að fætinum á vetrum. Til
ferðalaga en einkum þó heima fyrir á vetmm voru oft
notaðir skinnleistar. Voru þeir gerðir úr sauðskinni, og var
þvengur í opinu, sem þeir voru dregnir saman með og
voru þeir bundnir fyrir neðan hnéð. Utan yfir þeim voru
hafðir leðurskór. Ekki var sá fótabúnaður beinlínis
snoturlegur, en skinnleistarnir hlífðu allvel, einkum á
vetrum, þegar snjór vildi fara ofan í skóna og bráðnaði
síðan ofan í mann, þegar farið var inn í fjárhús. Hlífðu
leistamir þá við bleytu, og höfuðþing máttu þeir kallast í
troðningi í réttum, þegar blautt var og allt í svaði.
Flest fólkið átti búðarskó, „danska skó“ eins og þeir
voru kallaðir. Ekki áttu þó húsbændurnir slíka gripi, og
ekki kom ég á þá fyrr en ég kom í skóla. Aldrei voru
danskir skór notaðir nema við hátíðlegustu tækifæri,
kirkjuferðir og þess háttar. Ein tvenn leðurvatnsstígvél
voru til, og notuðu þeir feðgar þau til ferðalaga. Gúmmí-
stígvél eignaðist ég og notaði þau stundum hversdagslega,
þegar þurfti að standa í vatni. Slíkt þótti óþarfi og illa
farið með aðkeyptan hlut.
Sokkar voru allir tættir heima, voru þeir einlitir með
sauðarlitum svartir eða mórauðir, eða stundum gráir úr
samkembdri ull. Til spari voru þó oft hafðir litaðir, svartir
sokkar. Slíkt þótti þó óþarfa tilhald. Bláum sokkum með
hvítum brotum man ég ekki eftir heima, en sá gamla
Heima er bezt 121