Heimir - 01.07.1907, Blaðsíða 18

i: E I M I E
4-
hafa skifti A tilfinningmn \'iS hinn, þar sein— hefti slík skifli
getaö átt sér staö—hann heföi grætt svo mikiö, iengiö meiii á-
nægju og-fé í viöbót? Hvaö var þaö sem hindraöi hann frá því
aö vilja skiftin? Þaö, aö hann vissi aö sínar tiltinningár voru
æöri tegundar en tilfinningar hans. Cg á sama hátt gerum vcr
greinarmun á dygö og ódygö. Vér finnum til þess aö \c'r \ ilj-
um ekki láta þaö fyrra í sölurnar fyrir þaö síöara, jaínvel þctt
vér ættum von á fé og farsæld í milligjöf.
í þessu sambandi vil eg minnast á enn eitt dæmi, er ljós-
lega s}'?nir aö vér ekki æfinlega sækjumst eítir því sem mesta
glaöværö hefir í för meö sér. Kunningi minn einn, sem tölu-
vert var hneigöur fyrir bækur, einkanlega sögu og skáldsögur,
og hefir aö mínu áliti töluveröan smekk fyrir skáldsagna gildi,
hefir sagt mér, aö engan kafla í skáldsögum lesi hann eins oft
og 24. kapítulann í síðari kaflanum af „David Copperfield" eft-
ir Dickens,og þö geti hann aldrei lesið hann án þess aö tárfeHa.
Því les hann þenna kafla oftar en aðra, þar sem hann getur
ekki tára bundist? Þaö er af sömu ástæöum.og fyrir mannin-
um, sem vildi heldur hlusta á tilfinning.amál, heldur en ein-
göngu _þaö hlægilega.
í skáldskap kemur þaö oft í ljós, aö höfundarnir skoöa
ekki hagsmuni aöaltakrnarkiö. Þaö kemur fram baöi hjá sögu-
skáldum og ljóöskáldum. Eg ætla að ininnast aö eins á tvö
dæmi. Annað dæmiö ætla eg aö taka ur því mesta meistara-
verki heimsins hvaö söguskáldskap snertir, neínil., Auðnulejs-
inginn, „Les Miserables", eftir Victor Hugo. Söguhetjan í
þeirri sögu er galeiðaþræll nokkur, sem heitir Jean Valjean.
Hann hefir veriö þrælkaður á galeiöunum í Toulon í 19 ár. Svo
er hann látirin laus, Á leiöinni heim í þorpiö sem hann var
uppalinn í, þá vildi honum til sú óhamingja, aö hann tók silf-
urpening aí dreng nokkrum, sem hann ma-tti og sem tilheyröi
þjóöflokki þeim sem kallaður er Savoyard. Slíkt verk gerði
hann í nokkurskonar leiöslu; en tildrögin til þess eju oflangt
mál til aö skýra frá því hér í kveld. En þegar Jean Valjean
rankar viö sér, þá. veit hann þaö, aö komist þetta verk upp
um sig, þá varöar þaö lífsþrælkun á galeiöunum. Hann setur