Heimir - 01.09.1907, Page 16

88
H E I M I R
litiö hafa þeir stöðugt tapaö í baráttunni. Orþódoxía háskól-
anna og þá uni leið hins mentaöa hluta þýzku þjóöarinnar er
ekki einungis mjög breytt frá því, sem hún var á siöabótartíma-
bilinu, heldur einnig frá því sem hún var fyrir 50 árum síöan.
En sérstaklega er það þó í biblíu-rannsóknunum, sem
þýzku háskólarnir hafa gert frjálsum trúarbrögöum mest gagn.
Fjöldi fræðimanna með ágætis mentun til rannsókna hafa geit
gamla og nýja testamentiö aö vísindalegu rannsóknarefni.
Frá Eichhorn og Gaf til Wellhausens í gamla testamenti og
frá Strauss og Bauer til Harnack og Pfleiderers í því nýja. Af-
leiðingarnar af rannsóknum þeirra eru, að heiminum hefir ver-
ið gefin í staöin fyrir gömlu hjátrúar og erfikenningu biblíunnar
ný biblía, sem hefir þekkingu aö geyma, biblía, sem hefir
skiljanlegan uppruna, og sem er bókmentir, en ekki trúarsetn-
ingar, biblía, sem stendur í sambandi viö sín upptök og sinn
tíma, og er sama eðlis og aörar trúarbragða bókmentir mann-
kynsins, biblía, sem hverjum hugsandi nútíðarmanni ætti aö
viröast aö heföi miklu skynsamlegri trúargrundvöll að bjóða
heldur en hin gamla.
Starf þýzku háskólanna í þarfir frjálsra trúarbragða er
ekki bundið viö Þýzkaland eitt. Þaö nær einnig til annara
landa. í hverju landi norðurálfunnar finnast áhrif þess. A
Englandi og Skotlandi er þaö viðurkent aö bæði hinar frjálsari
orþódoxu trúarstefnur og Unitarar hafi mikið lært af þýzkum
fræöimönnum. Coleridge og Maurice(og ekki síður R. J. Camp-
bell án þess máske aö vita það) eru andlegir afkomendur Sch-
leiermachers. Caird bræður og H. T. Green afkomendur He-
gels. Greinar þær í alfræðisbókunum „Encyclopædia Britan-
nica" og „Encyclopædia Biblica", sem fjalla um guöfræði og
biblíu rannsóknir, og eru til stórheiöurs fyrir enska fræðimenn
heföu ekki getaö veriö samdar nema fyrir aðstoð þýzkrar
fræðslu í þeim efnum. Ameríka á Þýzkalandi eins mikið að
þakka og England. Heimspekisstefna sú, sem nefnd var
„transcendentalism" fyrir 60 árum síðan, sem hefir haft svo
mikil áhrif til frjálslyndis hérmegin hafsins, var af þýzkum rót-
um runnin. Ekkert er ljósara en skoðun allra hinna betur
J