Heimir - 01.09.1907, Qupperneq 18

90
H E I M I R
fram aö vera í ríkiskyrkjunni, sem er grundvölluö á trúarjótn-
ingu, er þeir álíta ósanna, og viöheldur sakramentum og
kyrkjusiöum, er þeir álíta einskis viröi. Hinar smærri frí-
kyrkjur bæta ekkert úr, því þær eru orþódoxar. Ástandiö er
því alvarlegt. Þaö miðar til þess aö reka fjölda hins gáfaðasta
og bezta fólks landsins annaöhvort alveg í burtu úr kyrkjunni
og út í algert afskiftaleysi um trúmál, eða aö öörum kosti aö
fylgja því, sem það hefir enga sannfæringu fyrir, og venja sig
þannig á óeinlægni, sem er eyöileggjandi fyrir hiö bezta í sið-
ferðislífi þess.
Margir hafa fundiö til hversu óæskilegt þetta fyrirkomulag
er, og tilraunir hafa viö og viö verið geröar til að ráöa bót á
því. Eg ætla aö endingu að geta um tvær eöa þrjár af tilraun-
um þessum, sem mesta þýðingu hafa hait,
Áriö 1846 var hreyfingu komið af stað til !að setja á stofn
svokallaða Freie Gemeinden eða frísöfnuði. Hinn fyrsti þess-
ara safnaða var stofnaður í Köningsberg, bæ þeim sem heim-
spekingurinn Kant lifði í, af Dr. Julius Rupp, velþektum pré-
dikara og rithöfundi. Aðrir voru stofnaðir skömmu síðar í
Magdeburg, Halle, Berlín og öðrum bæjum. Hreyfingu þess-
ari varð talsvert ágengt í byrjun, en hnignaöi síðar, samt hafa
sutnir af söfnuöunum haldið áfram og hafa komið allmiklu góðu
til leiðar.
Árið 1863 var annari hreyfingu alt annarar tegundar kom-
iö á fót. Eg á við myndun hins svokallaða Protestanten Ver-
ein, eða mótmælenda sameiningar, undir forstöðu prófessór-
anna Schenkels, Heinrich Julius Holtzmanns, Bluntschlis,
Holtzendorffs, stjórnmálamannsins Rudolfs von Bennigsen og
margra annara jafnvel þektra manna. Tiigangur þessa félags
var ekki að mynda nýja frjálslynda söfnuði ,heldur að auka trú-
arlíf, og efla frelsi safnaöa yfir höfuð, og draga frjálslynda
menn alstaðar saman í sameiginlegt félagslíf. Á þenna hátt
hugsaði félagsskapur þessi að verða vel útbreitt og áhrifamikið
meðal til þess að efla grundvallarstefnur og anda frjálsra trúar-
bragða innan hinnar mótmælandi kyrkju hvervetna á Þýzka-
landi. Hreyfingin vakti mikla eftirtekt og rnætti góðum undir-