Kirkjuritið - 01.05.1939, Side 8

182
Hálfd’án Helgason:
Mai.
lausnari, stundum grimmúðlegur og liarðbi’jósta óvinur,
en ávalt þögull, myrkur og alvarlegur. Víst er liér margt
að glíma við fvrir hugsand'i menn. Sönn menning getur
aldrei gengið fram hjá svo stórfenglegum vandamálum,
svo nærtækum og örlagaríkum viðfangsefnum. Hún hlýl-
ur að knýja menn til að hugleiða vandamál lifs og dauða.
En það er auðvitað ekki nóg, að hugleiða þau mál, og
hlaupa svo frá öllu saman. Sérhver hugleiðing á að hafa
skilninginn að marki. Því hlýtur annar aðalþáttur sannrar
menningar að vera sá, að skilja vandamál Ufs og dauða.
Það er nú sitt hvað að sjá fyrirbrigðin og þekkja þau og
hitt, að skilja þau. Margur hefir hætt að tmgsa af því, að
hann skildi ekki við fyrstu tilraun. En vandamál lífs og
dauða eru ekki svo auðráðin, að þau verði skilin í fyrsta
leik. Þar er Ixæði djúpt til botns og liátt á efsta tindinn.
Leiðin til sigurs liggur oft yfir kletta og klungur fjöl-
margra ósigra. En leiðina verður að halda, þótt torfær-
urnar séu margar. Það verður að komast svo langt, sem
mannlegur skilningur getur náð og mannleg orka leyfii'.
Sönn menning verður að geta sagt oss, hversvegna vér
stríðum og stritum og liversvegna vér líðum og deyjum.
Sönn menning verður ennfremur að geta upplýst oss um
|)að, hvaðan vér komum og hverl vér förum. Sönn nxenn-
ing verður að skilja jafnt sorgina sem gleðina, þrautirnar
sem vellíðanina, friðinn sem baráttuna og ósigrana sem
sigrana. Því að ])ótl bjartir sólskinsdagar lífsins geti verið
og séu mönnunum lyftistöng og hvatning til andlegrai'
framsækni, þá verður þó tiver dimmur dagur og hver
reynsluskúr margfaldur hemill gegn sliku, ef ekki fæst
skilningur á tilgangi tians og takmarki. Sú menning, sem
bregst þessu hlutverki sínu, hún verðskuldar ekki æðsta
sessinn, liún gefur raunverulega steina fyrir l)rauð.
Og þó „skilningstréð er ekki lífsins eik“, eins og
enska skáldið Byron segir, er hann í Manfred iklæðist
gerfi þessa örvilnaða og örvona leitanda, sem eftir að hafa
kannað alf: „Vísdóm og fræði, leyndra dóma djúp, mann-