Syrpa - 01.02.1920, Blaðsíða 28

58
S Y R P A
ura á komanda sumri, og aS þær verSi þá reglulega lagSar und-
ir krúnu Noregs. Ymsir hafa látiS þá ósk og von í 1 jós, aS eyj-
arnar verSi um leiS endurskírSar og nefndar SvALBARD, því
þaS er lítill eSa enginn vafi á, aS Spitzbergen er land þaS er
fornsögurnar íslenzku nefna SvaibarS, og sem NorSmenn höfSu
þannig fundiS mörgum öldum áður en Hollendingar fyrst komu
þangaS.
Eins og þegar er sagt, hafa Norðmenn langmest ítök og út-
veg í Spitzbergen, og norska ríkiS hefur á síSari árum komiS á
póstgöngum og loftskeyta-sambandi milli eyjanna og Noregs.
Norskir vísindamenn hafa einnig, á síSari árum, gert langmest
aS því aS rannsaka eyjarnar, og má í því sambandi sér í lagi
nefna þá Hoel, Staxrud og Isachsen. SíSan NorSmenn keyptu
kola-ítök Bandaríkja-félagsins í nánd viS svo nefnt Longyear
City, eiga þeir langtum meiri kola-ítök en nokkur önnur þjóS.
Næstir NorSmönnum koma Svíar, sem nú stunda einnig kola-
tekju á eyjunum af kappi. Svíar hafa lýst yfir því, aS þeir
séu ánægSir meS aS eyjarnar verSi lagðar undir krúnu Noregs,
meS því skilyrði, auSvitaS, að starfs- og verzlunar-réttindum
annara þjóSa sé ekki hnekt. ÞaS er búist viS, aS hæsta-ráS
bandalags-þjóóanna semji reglugjörS, sem veiti öllum þjóSum
sama rétt til náma-starfs og annara atvinnu-greina á eyjunum
og viS þær. Hin norsku, svo nefndu ,,consessíon ‘-lög eiga ekki
aS ná til eyjanna. Norska ríkiS fær einkarétt til aS leggja á
skatta, en þeim verSur aS verja eingöngu í þarfir eyjanna.
Sköttunum má ekki verja til hermála.
Spitzbergen eyjaklasinn liggur í norSur-íshafinu og nær frá
16\ til hér um bil 80i gráSu norSl. br., og frá 9 til 22 stigs aust-
ur lengdar, miSaS viS Greenwich. Eyjaklasinn er þannig því
nær í hánorSur frá norSurodda Noregs, og er vegalengdin þaS-
an til eyjanna 3—400 mílur enskar. í eyjaklasanum eru þrjár
stórar eyjar og ýmsar smærri. Hin stærsta er hin reglulega
Spitzbergen-ey, og eru þaS eiginlega tvær aflangar (frá suSri til
norSurs) samhliða eyjar, tengdar saman meS eiSi, er nefnast
vestur og austur Spitzbergen eSa Nýja-Friesland, Næst stærstu
eyjarnar nefnast Egede og NorSaustur eyjar. MeS því eyja-
klasinn liggur svo langt inn í kuldabeltinu, er hann mestmegnis
þakinn ævarandi snjó og jöklum. Öll vesturströnd aSal eyj-
anna er f jöllótt, og eru fjöllin frá 3000 til 4500 fet á hæS yfir
hafflöt; og hiS sama er aS segja um norSaustur-ströndina. Tal-
iS er, aS allar eyjarnar til samans séu um 80,000 ferhyrnings
kílómetrar aS stærS. AS eins tvo mánuSi af árinu fer kvika-
silfriS í hitamælinum upp fyrir frost-depilinn, og sjaldan meira
en 5 gr. upp fyrir hann.
Vér höfum þýtt (úr ensku) og prentum hér á eftir all-ná-
kvæman útdrátt úr ágætri ritgerS eftir John Munro Longyear,
k.