Nýjar kvöldvökur - 01.10.1942, Side 37

N. Kv.
BÓKMENNTIR
179
körlum. Eil það allruglingslegt og blandið
hjátrú, efi ýmsar tegundir taldar, og þeirn
lýst sumum stuttlega.-Tveir kaflar eru um
fiskana og ýms óæðri sjávardýr. Um fugl-
ana eru 5 kaflar og segir þar m. a. frá árás-
um arnar á prest einn, gæsaveiðum, er þær
voru reknar í réttir meðan þær voru í sár-
um og frá skoðunum manna á ferðum far-
fuglá. Þykir biskupi ötrúlegt, að þeir fari
yfir til Bretlandseyja, og hyggur helzt, áð
þeir muni dvelja á einhverjum nálægari
eyjum, sem ókunnar séu. Ekki þykir honum
trrilegt, að þeir liggi í dvala í hverum eða
til séu yfirskyggðir dalir, eins og Aradalur
þjóðtrúarinnar. Flestir hinna algengu fugla
eru nefndir þar, og nokkur nöfn eru þar,
sem nú munu týnd.
Þá er í 20.—23. kafla talin helztu fjöll,
vötn, firðir og byggðar eyjar, er þar ýms
fróðleikur, en lítt hefir biskupi þó verið
kunnugt um Hólastifti. Þá segir frá gróðri
landsins í þremur köflum, en sýnilega hefir
höf. verið fáfróður í þeim efnum, en telur
samt allmargar tegundir, sent hér vaxi, og
að jarðvegurinn sé eigi eins ófrjór og sumir
haldi.
í 27. kafla segir frá ýmsum merkjum
þess, að sjávarstaða hafi breytzt, og í 28.
kafla frá mó, viðarsprekum og öskulögum
í jörðu. Þá segir frá málmum, steinum,
holum og hellum, hverum og ölkeldum, og
loks frá tröllum og jarðbúum. Einn kaflinn
er um þursatað hjá Reykjahlíð og lækninga-
mátt þess.
Að lokurn eru 5 síðustu kaflarnir um
fólkið, gáfur þess og athafnir, hvalveiðar,
smíðar og ntelkornið íslenzka. Er þar margt
fróðlegt og skemmtilegt.
Ég hefi þá gefið örstutt yfirlit um efni
rits þessa. En hvert gagn er í slíku gömilu
og úreltu riti? munu þá einhverjir spyrja.
Því er fljótsvarað. Það gefur oss glögga hug-
mynd um hugsunarhátt og skoðun manna á
liðnum öldurn um land vort og náttúru
þess, jafnframt því sem það kynnir okkur
hugsunarhátt þeirra almennt, því að aug-
ljóst er, að Gísli biskup er fullkomið barn
sinnar aldar í skoðunum öllum. Frásögn
hans er öll einlæg en dálí[ið barnaleg, og
það er augljóst, að hann finnur sárt til þess,
hversu þekking hans á efninu er gloppótt.
En þó að víða sé í ritinu hjátrú og hindur-
vitni, þá er augljós sú ósk höf. að hafa ætíð
það, er sannara reynist.
Margt er á riti þessu að græða fyrir fræði-
menn, bæði náttúrufræðinga og ekki sízt
[>á, er kynna sér menningarsögu og þjóðtrú
íslendinga. Þá má ekki gleyma því, að ritið
er víðast beinlínis skemmtilegt aflestrar og
á hið lipra mál þýðandans ekki minnstan
þátt íþví. Bókin er prentuð hjá Prentverki
Odds Björnssonar og er frágangur allur
hinn prýðilegasti.
Margit Ravn: Ragnheiður.
Helgi Valtýsson þýddi. Út-
gefandi: Þorsteinn M. Jóns-
son. Prentverk Odds Björns-
sonar. Akureyri 1942.
Það er raunar orðinn óþarfi að kynna
lesendttm N.-Kv. nýja bók eftir Margit
Ravn. Hinar fyrri sögur hennar eru þegar
svo góðkunnar og víðlesnar, og engar nýjar
hliðar konta fram á höfundinum. Efni þess-
arar sögu er æfintýri, sorgir og gleði ungrar
kaupstaðarstúlku, er ræðst sem kennslukona
upp í sveit. Frásögnin er, eins og á hinum
sögunum, fjörleg og viðburðaröðin nægi-
lega hröð til að viðhalda áhuga lesandans.
Og eitt má segja um allar sögur Margit
Ravn: Undiralda þeirra og h'fsskoðun er
heilbrigð og þær þ\ í vel fallnar til lesturs
unglingum.
Akureyri 29. nóv. 1942.
Steindór Steindórsson frá Hlöðum.
23*