Ægir - 01.08.1907, Blaðsíða 3

ÆGIR.
11
skaðar orsakist af því að menn leggi ekki
til drifs með vind á rétt borð.
Sé skipið í vinstri lilið hvirfilstormsins,
er ekkert annað að gera en sigla liðugt og
hafa vindinn 4—5 stryk fyrir aftan þvert
á stb. og sigla eins mikið og sjór og vind-
ur leyfa, alt þangað til loftvogin fer að
stíga, þá er skipið komið fram hjá mið-
punkt hvirfilstormsins og úr hættunni.
Ég hefi þá í fám orðum lýst hvirfdstormi
og hvernig menn eigi að varast miðpunkt
hans.
Fyidr og eftir* 1814.
Eftir
Fr. Macodij Limd.
(Framh.) Árið 1742 var stórkaupmanna-
félagið (grosserer-societetet) stofnað, og valdi
stjórnin sór það að ráðunaut í verzlunarsök-
um, á borði þótt ekki væri það svo í orði,
leitaði álits þess um verzlun og siglingar og
tók tillit til þess við embættaveitingar í verzl-
unarinnar þjónustu. Það er eftirtektavert og
einkennir vel tímabilið, að nólitík ríkisms fer
jafnhliða verzlunar fyiirtækjunum. Sama ár
og hið AlmennajVerzlunarfélag (det Alminde-
lige Handels Kompani), — sem meðal annars
ætlaði sór að reka verzlun á Miðjarðarhafinu,
var stofnað, — sjáum vór að ríkið árið 1750
gerir samninga við sjóræningjaríkin til þess
að tryggja rétt hins dansk-norska fána, nokkrum
árum eftir að það hafði gert verzlunarsamn-
ing við hin ítölsku ríki. Konsúlar voru settir
þar sem kaupmennirnir vildu, og þeim sett
fyrir hendur verkefni eftir þeirra ráði. Til
þess að færa sér hin miklu verzlunarskilyrði
í nyt, á meðan hin ríkin áttu í ófriði, var
með aðstoð stjórnarinnar stofnað með einka-
réttindum og einkaleyfum hið Austur-indversks,
félag, hið Vestur-indverska félag og hið Al-
menna fólag, er sneri sér að útjaðri heims-
verzlunarinnar, að Miðjarðarhafinu og Norður-
íshafinu. Þessi og önnur félög rökuðu að sér
með hægu móti eins miklu fé og fimbul-
fyrirtæki nú á dögum, —2—3—7, meira að
segja alt að því 9 miijónum króna. Svo var
tíðin stór og sterk! Þótt þessi félög græddu
ekki öll peninga og það yrði ekki ætíð að
gagni að draga svo mjög taum Kaupmamw-
hafnar, fékk Aim. féiagið þó verulega þýð-
ingu fyrir Noreg, með því að það gerði hina
norsku fiskverzlun auðveldari í Miðjarðarhaf-
inu.
Samfara þessari starfsemi fyrir verzlun-
arframfarirnar verðum vér varir við hinar
alvarlegustu tilraunir til þess að færa sér auð-
æfi hafsins í nyt. Alveg eins og á Skotlandi
og Englandi byrja menn á tilraunum, er til
neitunar horfa, með banni gegn veiðum út-
lendinga við ísland og annarstaðar. Þegar
árið 1671 voru hinar fyrstu hafs-fiskiveiðar
byrjaðar, með þvi að félag eitt í Björgvin og
annað í Kaupmannahöfn var stofnað það ár
til þess að stunda íiskiveiðar í Davis-sundinu.
Félag þetta var 1678 styrkt með tollfreisi
fyrir afurðir þess. Björgynjar-félagið átti 15
skip árið 1722, en af því að það varð fyrir
fjártjóni, fékk það 1724, eftir að það hafði
komið sér upp fjárstofni aftur, leyfi til að
stofna hlutaveltu („lotterí") og 1725 auka-
skatt í 2 ár til stuðnings starfsemi siuni, —
sem menn sjá: alveg eins og í Lundúnum.
En bæði þetta félag og hitt og Almenna fé-
lagið sömuleiðis, er loksins hélt áfram þessu
fyrirtæki og færði út kvíarnar með því að
stunda einnig þorskveiðar við ísland, tapaði
þrátt fyrir enn meiri íviinanir fé, miklu fé.
En þótt þannig bæði Alm. félagið og einstak-
ir menn hefðu haldið áfram þessu fjártjóni,
sjáum vér barist fyrir opinberri styrkveitingu
í flugritum og verzlunar- og fjármála-nefndir
hvetja til frekari tilrauna, og kaupmennirnir
sem líka voru spurðir ráða, tóku í sanra