Ægir - 01.11.1907, Blaðsíða 13

ÆGIR.
4!)
orðið að flytja upp til sveita, af því að
Barcelónumenn vilja heldur íslenzkan salt-
fisk. Nú er farið að reyna til að afla
þessum spánska fiski meiri útbreiðslu með-
al Spánverja. Verð í stórkaupum fyrir
spánskan fisk var 64 pes.1), og smákaup-
menn selja aftur á 80 pes., — fyrir 2 vætt-
ir (100 kilo, um 200 pd.). Einnig hefir
verið reynt að flytja inn nýjan fisk til
Barcelónu frá vesturströnd Afriku. Hafa
verið tilfengin lítil gufuskip, sem eru útbúin
sérstaklega til þessa.
(Úr »Politiken« 14. nóv. 1907).
Um hreyfivélaaflið,
til notkunar við fiskiveiðar hér á landi.
Eftir Edilon Grímsson.
I.
Það er stór breyting, sem orðið hefir á
síðustu 20—40 árum í sjávarútvegi vorum;
þá var ekkert til af þilskipuni, sem stund-
uðu fiskiveiðar; að eins opin skip og bát-
ar, sem björguðust með segli og árum.
Sá þótti maðurinn mestur, sem var dug-
legastur að sækja sjó með þessum tækjum.
Þótt þetta væri nú svona alment, þá var
þó hugmynd til hér á landi um að mögu-
legt væri að nota einhvern hreyfivélakraft
til að létta undir með mannskraflinum,
einkum á sjónum, og þelta var náttúrlegt;
þeir sem hafa reynt hvað það er, að lernja
og berja liarðan mótvind allan daginn
með árum, eins og áður tíðkaðist, vita
bezt hvaða erfiði það er, og það var ekki
furða þó að þeim dytti i liug, hvort engin
ráð væru til að bæta úr þessu. En á þeim
árum var ekki þekking eða mentun komin
svo langt, sízt hér á landi, að menn kynnu
að hagnýta öfl náttúrunnar. En hug-
myndin var til, að hægl væri að létta eitt-
hvað undir með mannsliöndinni.
Þegar ég var unglingur, 18 ára, og kom
fyrsta skifti á Hornstrandir og Isafjörð,
man ég það að mér þótti mjög mikið
varið í, að ég heyrði talað um að maður
væri inni á Ströndum, sem væri að íinna
upp róðrarvél, en sem þó gengi með hand-
krafti, þetta þótti stórkostleg framför, ef
það gæti lánast, og hugðu menn gott til.
En af þessu gat nú aldrei orðið. Þó svo
færi nú um þessa fyrstu tilraun, þá var
þó hugmyndin ekki útdauð um notkun
hreyfivéla.
í Reykjavík byrjaði maður að mig minn-
ir árið 1886—7 í samráði við hr. járn-
smið Gísla Finnsson, að finna upp róðrar-
eða hreyfivél, sem gengi með handkrapti;
þetta lukkaðist að nokkru leyti; þeir fengu
vélina til að ganga, og liafði bátur sá sem
hún var sett í, þegar tveir menn sneru
henni, viðlíka gang í logni, sem 4—6 menn
myndu róa. En sá galli var á, að hún
var svo þung að hreyfa hana, að 2 menn
entust ekki til þess nema litla stund, og
virtist þessvegna óbrúkleg, svo þar með
var þessari tilraun lokið.
Ekki voru samt allir enn af baki dottnir
með að finna upp róðrarvél.
Herra Guðbrandur Þorkelsson, mesti hag-
leiks og listamaður, bjó i Ólafsvík, bj'rjaði
á að reyna enn að finna upp róðrarvél.
Það var víst eitthvað um 1897—8, hann
varði til þess miklum tíma og peningum;
því liann ætlaði að vanda hana mjög, en
það fór á svipaða leið fyrir honum og með
vélina i Reykjavík. Hann kom vélinni í
gang, en hún gat samt ekki fengið alment
álit. Ætti liún að gefa nægan hraða var
hún of þung til þess að geta gengið með
handkrafti. Hann þóttist að vísu sjá ráð
til að gera hana léttari, en þá var sá hang-
ur á, að hún hafði ekki nægan snúnings-
hraða til að gefa næga ferð. Þessi maður
1) 1 peseta — 72 aur. (= 1 fr.).
Ritstj.