Ægir - 01.01.1915, Blaðsíða 7

ÆGIR;
5
stunda fiskiveiðax- utan landsfjórðungsins
á vjelabátum. Þannig gjörði Gisli kaup-
maður Hjálmarsson út 2 eða 3 vjelabáta
frá Njarðvíkum síðastliðinn vetur, en
eigi er mjer kunnugt um hver árangur
hefur oi’ðið af þeirri útgjörð. En lofs-
verður dugnaður er það, að leita fanga
svo langt frá, og væri óskandi, að hann
hefði eigi skaðast á þvi fyrirtæki, svo að
áframhald yrði á þeirri útgjörð og fleiri
bættust við.
Aðal-veiðitíminn á Austfjöi’ðum hefst
í maimánuði, og stendur yfir til septem-
bei'loka eða jafnvel lengur.
Eigi hafa Austfirðingar nóg fólk á út-
veg sinn, og fá þeir jafnan fólk að úr
öðrum landsfjórðungum, bæði karlmenn,
til að stunda fiskiveiðarnai’, og kvenfólk
til að hirða afiann. Verður þeirn það
fólk alldýrt, og hefur hagur af útgjörð-
inni sjaldan oi’ðið mikill hin síðari ár.
Þó græddu menn alment á henni sum-
arið 1913, og svo mundi hafa orðið í ár
ef Noi’ðurálfuófriðurinn eigi hefði truflað
allar framkvæmdir þar, jafnvel meir en
nokkurs annars staðar á landinu.
Það hygg jeg, að útgjörðarmenn á
Austui’landi sjeu óhæfilega bundnir kaup-
mönnum, og eigi meit’ en svo sjálfráðir
með útveg sinn. Sumstaðar er vjelabáta-
útvegui’inn þvi nær eingöngu i höndurn
kaupmanna.
íshús og frystihús eru þar á flestum
eða öllum fjöi'ðum, en mjög eru þau
misjöfn að byggingu, og eklcert sá jeg
eins gott og þau bestu á Vestui’landi.
Eitt af þvi, sem rnjög dregur úr hag á
vjelabátaútveg á Austfjöi’ðum er hin afar-
langa innsigling á hverjum degi. Bát-
arnir eru svo litlir, all-flestir, að menn
geta ekki búið i þeim, nje gjört að fiski
og beitt lóðir á þeim. Þeir eyða þvi
afskaplega mikilli oliu, og missa mikinn
afla við það, að hafa eígi stærri báta.
Á Austfjörðnm gjöi’a fiskimennirnir
ekkert annað en að fara á sjóinn. Þeir
gjöra ekki að aflanum og beita elcki
lóðina. Til þess þai’f útgerðai'maðui’inn
annað fóllt, og verður þvi útgerðin ó-
hæfilega dýr.
Best væri, auðvitað, að bátarnir væri
svo stói’ir, að skipshöfnin gæti hafst við
í þeirn og athafnað sig á þeim, beitt
lóðina, gjöi’t að fiskinum og saltað hann
niður í bátinn, þar til hann væri full-
fermdur og sigldi þá til lands til að af-
ferma.
Á þann hátt mundi sparast mikil olía,
meiri afli nást og siðast en ekki síst,
fiskurinn verða miklum mun betri vara.
Þá mundi og heppilegra, að i'áða há-
setana upp á hlut úr aflanum. Þegar
verulega vel gengur mundi að vísu eigi
græðast eins mikið og með þvi fyrir-
komulagi sem nú er, en í meðalárum
og þegar enn miður gengur mundi það
útgerðinni hagur og aldrei eins mikil
áhætta.
Manntjón á vjelabátum er fremur fá-
titt á Austurlandi, enda stunda þeir mesl
sjó að sumrinu.
Á Vestmannaeyjum eru jafn-stærstir
vjelabátar bjer á landi, enda er þess öll
þörf, þvi Eyjamenn eru sægarpar miklir.
Eigi mun útvegurinn hafa gefið þar
góðan arð yfirleitt. Veldur því hinn afar-
mikli kostnaður, sem á útgerðinni hvilir
og veiðarfæratapið, sem er afar-mikið
og meira en dæmi sje tíl annarstaðar á
landinu, og er það þó viðast of mikið.
Veldur því að nokkru leyti afar hörð
sjósókn, en með lram og ekki hvað sisl
kæruleysi. Er það i almæli, að Eyja-
menn spilli mjög veiðarfærum hverjir
fyrir öðrum og mun, því miður, nokkuð
hæft í þvi.
Á Vcstmannaeyjum er því nær ein-
göngu notuð lóð til liskiveiða. Þó voru