Ægir - 01.06.1923, Blaðsíða 5

ÆGIR
91
Síldreiðin.
Síldveiðarnar ganga næstar þorskveið-
unum. Þær skiftast einnig í þrjú veiði-
tímabil.
Fyrst er spiksíldarveiðin, sem stendur
yfir frá í júni og þar til í desember, í
norðurhluta Noregs. Veiðar þessar eru
reknar á flóum og fjörðum með snyrpi-
nótum, kvianótum og netum. Þá er stór-
síldarveiðin, sem svo er nefnd, vegna
þess að síld sú er veiðist á því tímabili
er stærri en spiksíldin. Stórsíld-veiðarnar
eru aðallega stundaðar utan við Álasund
og Kristjánssund. Stórsíldin hefir að
geyma bæði hrogn og svil og þegar
hrygningatimi hennar hefst, leitar hún
upp að landinu og þar byrjar svo vor-
sildarveiðin. Sú veiði er stunduð frá því
í febrúar og þar til í júlí, að mestu leyti
með snyrpinót og kvíanót.
Aðalstöðvar vorsíldarinnar er Hauga-
sund.
í sambandi við þessi þrjú veiðitimabil
má einnig nefna smá-sildveiðina, sem
stunduð er með allri strandlengjunni.
Smá-síldin er minni en spiksíldin og því
of lítil til niðursöltunar. Hún er að
mestu seld verksmiðjum, sem búa til úr
henni síldarmél og síldarolíu. Síldar-
mjölið er nú orðið mjög notað sem
kraftfóður handa búpeningnum og gefst
ágætlega. Síldarolían er seld til Ameriku,
Englands og Þýzkalands. Það er og nógu
fróðlegt að benda á það, að olían er not-
uð til smjöroliugerðar. Norskt verzlun-
arhús í Frederiksstad hefir mjög unnið
að að gera sildarolíuna nothæfa til smjör-
likisgerðar. Olian gengur i gegnum ýmis-
lega útbúnar vélar, hreinsuð og síðan
blönduð með margskonar jurtaolíum og
verður að lokum bezta smjörlíki. Nokk-
ur hluti veiðinnar fer einnig í niðursuðu-
verksmiðjurnar, og þar er minsta tegund
sildarinnar lögð í dósir á stærð við sar-
dínu-dósir, en stærri tegundin látin í á-
völ box eða dósir, reykt eða í »tómat«-
jafningi.
Að undanteknum þessum tiltölulega
litla hluta síldveiðinnar, sem fer í verk-
smiðjurnar er hún öll söltuð i tunnur
og aðalmarkaðslönd hennar eru: Rúss-
land, Pólland og Þýzkaland.
Brislingsveiðln.
Brislingsveiðin hefir smámsaman orðið
næsta mikilvæg og merkileg, því með
henni er fyrsti grundvöllur lagður að
niðursuðu á fiski í Noregi. Sú iðngrein
hefir með Stavanger sem miðstöð tekið
merkilega miklum framförum.
Árið 1873 mynduðu fjórir borgarar í
Stavanger samtök, bygðu litla niðursuðu-
verksmiðju í einni hliðargötunni og stofn-
uðu »Stavanger Preserving Co.« Varla
mun menn þessa hafa dreymt um það
þá, að með þessu væru þeir að leggja
grundvöll að atvinnurekstri, sem ætti
eftir að verða ein öflugasta iðngrein
landsins. Nú sendir þessi verksmiðja
varning sinn i hvern krók og kima ver-
aldarinnar — og jafnvel til beggja heims-
skautanna líka. Þar til árið 1879 fékst
verksmiðjan eingöngu við niðursuðu á
kjöti og kálmeti er selt var til skipa.
Það ár tók Georg Mejlænder við stjórn
verksmiðjunnar og hann fór strax að gera
tilraunir með niðursuðu á brisling*) sem
mergð er af í sjónum kringum Stavanger.
Tilraunir hans tókust vel og strax árið
eftir komu fyrstu sendingarnar á mark-
aðinn, þeim var vel tekið og atvinnu-
greinin óx, fyrst hægt og sígandi en sið-
ar með undraverðum hraða. Næstu 10
árin voru þannig settar á stofn 5 nýjar
verksmiðjur. Árið 1900 voru þær orðnar
*) Síldartegund, sem er á stærð við okkar
kópsíld og nefnist á norsku Brisling. Pýð.