Ægir - 01.12.1933, Blaðsíða 4

278
ÆGIR
Án þessara merkja segðu fiskarnir ekki
neitt.
Svona löguðum merkjum veittu menn
snemma athygli og það varð til þess að
farið var að merkja fiska í þeim tilgangi,
að afla sér þekldngar á háttum þeirra
og menn byrjuðu eðlilega á vatnafisk-
um, einkum laxinum og merkin voru
einföld, mislit bönd eða borðar, sem
bundin voru um sporð fisksins, stýfing
veiðiuggans, eða mark á sporðinum. Á
miðri 17. öld hafði Englending einum
þegar tekist að fá vissu fyrir því, að lax
gengi að jafnaði til hrygningar í sömu
á og hann er klakinn f, með því að binda
merkjaböndum um sporð laxseiða, áður
en þau gengju til sjávar. Sfðar fullkomn-
uðust merkingaraðferðirnar. Mennfundu
upp tölusett merki úr silfurvír, sem fest
voru í bakugga fisksins eða tölusettar
málmplötur, til að festa á kjálkabarð
(tálknlok) fisksins, fóru svo að skrásetja
hina merktu fiska, mæla þá ogrannsaka
á ýmsan hátt, áður en þeim væri slept
og var gert ráð fyrir þvi, að eitthvað af
þeim mundi endurveiðast og ætlast til
að veiðimenn veittu merktum fiskum
eftirtekt, skiluðu merkjum af endur-
veiddum fiskum og gæfu upplýsingar
um þá.
Þesskonar merkingar fóru menn að gera
i miklum mæli á laxi upp úr miðri síð-
ustu öld, með góðum árangri og gengu
Bretar vist þar á undan, en Kanada- og
Bandarikjamenn, Svíar, Norðmenn o. íl.
hafa og unnið mikið að þvi. Með þess-
um merkingum hafa fengist margar og
merkilegar upplýsingar um göngur lax-
ins og í sambandi við breisturrannsókn-
ir, um ýmsa aðra lffshætti hans, en út
i það leyfir tíminn ekki að fara frekara
hér (vil í þess stað visa í Fiskabók mina).
- Hér á Jandi hefur lítilsháttar verið
gert að því hin síðari ár, að merkja sil-
ung og lax, en um árangurinn hefur lit-
ið verið birt enn.
Það tók lengri tíma, að farið væri að
merkja reglulega sjófiska, einkum vegna
þess, að náttúrufræðingarnir sneru sér
seinna að rannsóknum á lífi sjófiskanna
yfirleitt og af þvi að hin mikla viðátta
sjávarins krafðist meiri umsvifa og sam-
vinnu við menn, jafnvel við óbreytta
fiskimenn, í öðrum löndum eða ríkjum.
Munu Danir hafa manna fyrst byrjað á
því upp úr 1890, með því að merkja
skarkola (Rödspætte). En það kom fyrst
verulegt skrið á framkvæmdirá því sviði,
er hinn mikla fiskirannsókna-samvinna
hófst fyrir 30 árum. Komu hlutaðeigend-
ur sér saman um gerð merkjanna, skuld-
bundu sig til að taka á móti annara
rikja merkjum, þegar þau bærust þeim
frá þeirra eigin-fiskimönnum (t. d. tóku
Bretar að sér að skila Dönum merkjum
er þeir höfðu sett á fisk við Færeyjar,
en breskir fiskimenn veitt), hétu á fiski-
menn, að taka eftir merkjum, hirða þau
og skila þeim, ásamt ýmsum upplýsing-
um, um hinn merkta fisk, til ákveðinna
stofnana eða einstakra manna, oglofuðu
lítilsháttar verðlaunum fyrir góða skil-
semi. En án þessarar aðstoðar fiski-
mannanna sjálfra hlutu merkingarnar að
verða árangurslitlar. Þannig sendi Johs.
Schmidt þessa áskorun i blöðunum til ís-
lenzkra fiskimanna, þegar Danir byrjuðu
þorskmerkingarnar hér við land, 1903:
Fiskimenn!
Muniö eftir, ef pér fáiö merkta þorska,
1) að hirða merkiö og
2) sendaþaö tilBjarnaSæmundssonariReykja-
vík, ásamt stuttri skýrslu um, hvaða dag og
hvar fiskurinn var fenginn og hve langurhann
var meö höfði og hala. þér fáið svo 1 krónu
fyrir hvert merki.
Merki samvinnu-rannsóknanna eru
plata úr svörtu ebóníti, hvítu beini eða