Ægir - 01.04.1936, Síða 4

82
Æ G I R
Oddur V. Gíslason
prestur að Stað í Grindavík.
8. apríl 1836 — 8. apríl 1936.
Hinn 8. april sl. voru liðin 100 siðan
einn af einkennileguslu og merkustu
mönnum á seinni hluta 19. aldar, síra
Oddur Yigfús Gislason, fæddist hér í
Reykjavik.
Hann var settur til menta, útskrifaðist
úi' lærða skólanum 1858 og' prestáskól-
anum 1860. En ekki tók hann þá prest-
vigslu og liðu svo 15 ái'. Var hann all-
an þann tíma við sjómennsku hér á Suð-
urnesjum og vann þá kajipsamlega að
því að bæla bag sjómanna. Alti hann
margar lnigsjónir til Ixila fyrir þá, en þæi
mættu kulda og misskilningi eins og oft
vill verða um mestu nauðsynjamál og
])jargráð. Á þessum árum tók hann upp
á því að gufuln'æða þorskalilur og fékk
verðlaun fyrir gufubrætt þorskaþvsi suð-
ur í Bologne. Með því móti sýndi bann
íslendingum það fyrstur manna, að gamla
bræðsluaðferðin var röng og hægt var
að framleiða hér miklu betra og verð-
mætara lýsi, en áður hafði verið gert.
A þessum árum komsl hann í kvnni
við ýmsa Englendinga og ferðaðist með
þeim um landið. Talaði hann ensku vel
og ávann sér vináttu ýmissa mei'kra
Englendinga. Ferðaðist liann til Eng-
lands einu sinni eða ol'tar og kvnnti sér
þar kristilega starfsemi meðal sjómanna
og slysavarnastarfsemi. Vann hann og
langa brið fyrir Kristilega smáritafélag-
ið í London.
Prestvígslu tök hann 1875 og þjónaði
þá Lundi í Borgarfirði lil 1878, en síð-
an var hann prestur að Stað í Grinda-
vík fram til 1894. Húsakynni voru þar
smá og léleg, en börnin 15 og fátækt í
búi. En það sagði síra Oddur, að sér
væri léttara um að semja ræður, þegar
ekki heyrðust orðaskil fyrir hávaða í
krökkunnm, og þrjú eða íleiri væru á
knjám sínum og baki. Sjálfur reri hann
hverja verlíð og var talinn afhurða góð-
ur formaður og ægði honum hvorki sjö-
volk né svaðilfarir. En kæmi einhver
til að fmna prestinn, þegar liann var á
sjó, var ]>reidd livíl voð á bæinn og reri
Oddur þá þegar að landi, hvernig sem á
slöð, því að preststörf sín annaðist hann
með meslu samvizkusemi.
Síra Oddur var annálaður ræðumað-
ur, sérstaklega var hann frægur fyrir
giftingaræður sínar. Þóttu þær svo göð-
ar, að menn lærðu þær utanbókar. Fór
liann þá sínar eigin götur.
En þrátt fyrir petta liéll hann ótrauð-
ur áfram starfi sínu meðal sjóinanna og
ferðaðist úr einni veiðistöðinni í aðra
til þess að berjast fvrir lnigsjónum sín-
um. Stofnaði hann svo kallaðar bjarg-
ráðanefndir i verunum og var þannig
frumkvöðull slysavarna hér á landí.
Hann brýndi það fyrir sjómönnum að
vanda sem bezt allan útbúnað skipa, að
hafa jafnan með sér lýsispoka á sjó og
að hafa kjölfestupoka, sem hann sjálfur
mun hafa fundið upp og látið búa til.
Árið 1892 réðist hann í það að gefa
út blað til þess að koma áhugamálum
sínum í framkvæmd. Var það sjómanna-
blað og hét »Sæbjörg«. Kom það út
mánaðarlega, en vegna fjárskorts gat
hann ekki lialdið því út, nema eitt ár.
í blaði þessu kemur hann víða við.
Fyrst og fremst eru það slvsavarnirnar.
Þar brýnir hann ]>að meðal annars fyr-
ir sjómönnum, hve nauðsynlegt þeim sé
að kunna sund. Sjálfur var hann synd-
ur eins og selur. En hann kemur víðar
við. Ilann bendir sjómönnum á það, að
þeir verði að blóðga hvern fisk undir