Ægir - 01.07.1942, Blaðsíða 8

174
Æ G I R
En nú hófst kapphlaupið um stærð
vélanna í hátunum og hraða bátanna.
Yélarnar voru keyrðar meira en þær
þoldu, og afleiðingin af því varð sú, að
þær þurftu viðgerðar fyrr en ella, og
eyðslan varð gífurleg, en viðgerðin þótti
þá ekki horga sig, því vélin var álitin
of lítil. Endirinn varð því sá, að vélinni
var fleygt úr bátnum og önnur stærri
keypt í staðinn, auðvitað dýrari, og þar
sem hún var stærri, hlaut hún að evða
meira eldsneyti, svo að eyðslan minnkaði
ekki að heldur. Ef til vill seldist gamla
vélin upp í eitthvað af stofnkostnaðin-
um við þá nýju, en venjulega lítið. Lítið
eða ekkert t'illit virtist tekið til þess, að
bátar af þeirri gerð, sem fiskibátarnir
okkar eru, eru alls ekki neinir „hraðbát-
ar“ og þar af leiðir, að liraðinn eykst
ekki í því hlutfalli við vélaaflið, sem
hann annars mundi gera. Það leið þvi
sjaldan á löngu, þar til einnig var farið
að pína stóru vélina, svo að eyðslan óx
gífurlega og lítið sparaðist á viðhaldinu.
Þetta mikla kapphlaup liefur því oftast
ekki orðið til annars en stóraukinna út-
gjalda fyrir útgerðina, i svo stórum stíl,
að hún hefur á stundum tæplega risið
undir þeim.
Þegar miðþrýsti- eða glóðarliausmót-
orinn hafði verið aðal lireyfivél fiski-
flotans í nokkur ár, kom ný gerð mótora
á markaðinn. Það voru hinir svonefndu
háþrýsti- eða dieselmótorar. Það er sagt,
að sagan endurtaki sig, og það varð hér
í beztu merkingu þeirra orða.
Menn höfðu vanizt glóðarhaussmótor-
unum, og gekk vel að láta þá snúazt,
enda var það eina gerðin, sem þáver-
andi vélamönnum hafði verulega verið
kennt að nota.
Dieselmótorarnir eru oft líkir glóðar-
liausmótorum að útliti, en það er aðeins
útlitið, því að í starfsháttum eru þessar
tvær gerðir gagnólíkar, enda byggðar á
mjög ólíkum grundvelli. Dieselvélarnar
eru i alla staði miklu fullkomnari verk-
færi og umhirða og eftirlit því að stór-
um mun vandasamara. Það var því ekki
furða, þótt umhirðan færi í liandaskol-
unx hjá einstökum nxönnum til að byrja
nxeð við þessi umskipti, eins og hin fyrri,
eins og flest var í pottimx búið. Vélar-
gerðinni var svo unx kennt og hún á
stundunx talin ónothæf. Þvi varð þó
aldiæi neitað, að hún var stórunx ixiun
spárneytnari en eldri gerðirnar. Hinir
gætnari útgerðarnxenn sáu, lxvaða þýð-
ingu það liafði fyrr útveginn, svo diesel-
mótorunum fjölgaði í bátunum, véla-
möímunum var kennt að skilja þá og
fara með þá, svo að yfirburðir diesel-
jnótoranna konxu æ betur i ljós.
Síðan viðskiptin við Norðurlönd lok-
uðust, liefur enginn glóðarhaussnxótor
verið fluttur til landsins, en dieselnxót-
orum hefur fjölgað mjög, bæði stóruixx
og smáum, og nxun óhætt að fullyrða, að
raenn eru nú yfirleitt ánægðir nxeð þá
reynslu, sem þeir liafa fengið af þeim,
því að dieselmótorarnir lxafa nxarga þá
kosti, sem nxenn kunna fljótt að íxxeta,
og vélgæzlumennirnr eru nxi orðnir svo
vel nxenntir í 'sinni grein, að þeir eru all-
flestir fullfærir um að gæta og sjá unx
viðháld þessara véla.
Enginn má þó skilja þetta svo, að all-
ir mótorar, sem kallaðir eru dieselmót-
orar, séu jafnhagkvænxir í fiskibáta. Það
er með þá hluti eins og aðra, að velja
verður þá eftir því, sem á að nota þá
til, og því verki, sem þeim er ætlað að
vinna.
Kapphlaupið um stærð vélanna í bát-
unum virðst engu nxinna nú en áður, og
það er varla um of þótt sagt sé, að í
vélakaupum liafi lxver fjarstæðan rekið
aðra og svo sé enn. Á yfirstandandi tínx-