Ægir - 15.06.1972, Page 13

ÆGIR
211
sókninni í þorskinn, þar sem það stuðlar
&ð hagkvæmari veiðum.
Ég hef hér að framan rakið nokkuð
þorskrannsóknirnar og helztu niðurstöður
þeirra og gert grein fyrir ástandi stofnsins
á ýmsum tímum, en ég hygg að marga
fýsi að vita, hvað framtíðin beri í skauti
sér. Ég vil taka það fram og leggja alveg
sérstaka áherzlu á, að þó að við vitum
sitthvað um þá árganga, sem koma í veið-
hia í nánustu framtíð er afrakstur þeirra
aÉrjörlega undir því kominn, hversu skyn-
samlega þeir verða nýttir.
Árgangurinn frá 1964, sem heldur nú
þorskaflanum uppi eftir beztu getu, eftir
það afhroð, sem hann hefur þegar goldið,
er síðasti árgangurinn, sem við þekkjum,
sem eitthvað kveður að. Árgangarnir, sem
korna næstir á eftir eru í meðallagi eða
fyrir neðan meðallag. Ekki bætir það úr
skák, að við Austur-Grænland hefur klak
brugðizt að miklu leyti síðan 1963 og er
því engra verulegra gangna að vænta það-
an á næstu árum. Heildaraflamagn þorsks
af íslandsmiðum mun því fara minnkandi
á næstu árum og alveg sérstaklega vertíð-
nraflinn, þar sem sú veiði byggist mest á
hrygningarfiski, en allnokkur hluti hans
er jú upprunninn við A-Grænland. Ef
sóknin í kynþroska hluta stofnsins helzt
sú sama og nú er, þá mun dánartala af
völdum veiðanna vaxa, þegar þessi ís-
lenzku miðlungsárgangar og lélegu austur-
gi'ænlenzku árgangar koma til hrygningar.
Dánartalan í kynþroska hluta stofnsins er
ná þegar orðin það há, að vart er á það
bætandi. Að vísu er ekki sannað, að sam-
band sé á milli stærðar hrygningarstofns
°S niðjafjölda hans, þar sem umhverfis-
þættirnir ráða svo miklu um, hvernig
klakið tekst til hverju sinni, en það eru þó
næiri líkur á, að niðjafjöldinn verði minni
eftir því sem hrygningarstofninn er minni.
bess vegna er full ástæða að fara með gát,
áður en það verður orðið um of seinan.
SUMMARY
On the Icelandic Cod.
Investigations on the cod in the Ice-
landic waters started at the beginning of
this century when dr. Bjarni Sæmundsson,
the first Icelandic marine biologist, started
his investigations of the Icelandic fish
stocks. In 1904—1905 and again 1908—
1909 the Danish research vessel „Thor“
made the first tagging experiments on cod
in the waters around Iceland. During the
World War I and later on dr. Sæmunds-
son did a lot of work on the age and
growth of cod, and found out that the
cod in the cold water area — at the north
and the east coast grow much more slowly
than in the warm water area at the south
and the west coast.
During the period of 1924—1939 Danish
scientists carried on their tagging experi-
ments and research in the Icelandic and
the Greenlandic waters.
In 1931 dr. Árni Friðriksson started his
investigations on the age composition of
the cod landed in Iceland and carried on
this work together with his investigations
on other marine fish — mainly herring —
until 1946 when Jón Jónsson Director of
the Marine Research Institute took over
the cod investigations and has lead them
since then.
Since 1948 when Director Jónsson star-
ted the Icelandic tagging experiments
about 60.000 cod have been tagged. Cod
have been tagged in many different locali-
ties around Iceland — in deeper waters
as well as shallow waters.
From this and the previous Danish tag-
ging experiments it is evident that the
Icelandic stock of cod is very stationary
at Iceland — only few cod have been re-
captured at Greenland, Norway and in the
North Sea. At Iceland the immature cod
seem to be rather stationary until they
become mature. The cod, which have
grown up in the cold water area along
the north and east coast, migrate for
spawning to the warmer waters at the