Ægir - 15.02.1975, Síða 10

Þeirri skoðun hefur nú verið haldið fram,
að innan efnahagslögsögunnar skuli strand-
ríkinu heimilt að uppfylla þarfir sínar á þessu
sviði en að öðrum ríkjum skuli heimilt að
hagnýta það sem eftir er af auðlindunum.
Slíkt kerfi gæti verið sanngjarnt og jafn-
vel hagkvæmt í ýmsum tilvikum að því
áskildu að ákvörðunin sé í höndum strand-
ríkisins sjálfs.
Sé hinsvegar miðað við það að úrskurður-
inn sé í höndum annarra ríkja sem hlut eiga
að máli eða kominn undir úrskurði þriðja að-
ila, þá er það allt annað mál. 1 því tilviki væri
aðeins um að ræða framhald hins úrelta kerf-
is í nýju formi. 1 stað þess að segja að strand-
ríkið hafi full yfirráð yfir svæði allt að 12
mílum plús því sem önnur ríki kynnu að
fallast á, myndi vera sagt að strandríkið
hefði yfirráð yfir svæðinu allt að 200 mílum
mínus því sem önnur ríki eða þriðji aðili
kynni að ákveða, jafnvel e. t. v. á grundvelli
svokallaðra „sögulegra réttinda" á svæðinu —
og í sumum tilvikum myndi slíkur aðili vera
svæðastofnun þar sem hin ríkin væru í meiri-
hluta. Þá mundi vera um að ræða breytingu
að formi en ekki efni og slíkar hugleiðingar
eru ekki í samræmi við raunverulegar að-
stæður í dag.
12 plús og 200 mínus gæti gefið nákvæm-
lega sömu eða samskonar niðurstöðu fyrir
þær þjóðir sem fiskveiðar stunda á fjarlæg-
um miöum og ætla má að við það sé einmitt
miðað.
í stuttu máli sagt veitir sendinefnd íslands
hugtakinu efnahagslögsaga fullan stuðning
sinn.
Hugtakið forréttindi
4. Ræða flutt í 2. nefnd — 7. ágúst 1974.
Herra formaður.
Sendinefnd íslands telur að hugtakið efna-
hagslögsaga hafi nú komið í stað hugtaks-
ins forréttindi strandríkisins. í raun og veru
sýna þessi hugtök tvö mismunandi stig í
þróun hafréttarins. Það gæti því verið gagn-
legt að ræða þau frá samanburðar sjónar-
miði. í því skyni má bera saman það kerfi
sem reynt var að koma á í umræðum á fyrstu
og annarri hafréttarráðstefnunni 1958 og
44 — Æ GIR
1960 og hugtakið efnahagslögsaga, sem hefur
fengið stuðning yfirgnæfandi meirihluta á
þessari ráðstefnu.
Það kerfi sem reynt var að koma á 1958
og 1960 má auðkenna með formúlunni 6 plús
6, þ. e. 6 mílna landhelgi og 6 mílna viðbótar-
belti fyrir fiskveiðimörk.
Á báðum ráðstefnunum hélt sendinefnd ís-
lands því fram að 12 mílna fiskveiðimörk
sem studd voru af meirihlutanum 1958 og
1960 væru ekki nægileg og lagði til að. a. m.
k. ætti að veita forgangsréttindi strandríkj-
anna til handa þar, sem þjóðin byggði af-
komu sína á auðlindum strandsvæðisins. Sú
tillaga var samþykkt í nefnd á báðum ráð-
stefnunum en fékk ekki % meirihluta á alls-
herjarfundi. Hinsvegar samþykkti ráðstefnan
1958 ályktun um sérstök tilvik þar sem sagt
var að fjallað skyldi um sérstök tilvik með
samningum við nágrannaríki þar sem tekið
væri tillit til slíkra forgangsréttinda. Sendi-
nefnd íslands lét bóka það álit sitt að þessi
ályktun gæti orðið að gagni varðandi svæð-
ið fyrir utan fiskveiðimörkin en gæti á engan
hátt komið í stað slíkra fiskveiðimarka.
Segja má því að meirihluti á Genfarráð-
stefnunum 1958 og 1960 hafi stutt 6 mílna
landhelgi, 12 mílna fiskveiðimörk og forgangs-
rétt strandríkja þar sem þjóðin byggir af-
komu sína á fiskveiðum og að slík forgangs-
réttindi skuli ákveðin með svæðasamningum.
Það var þá einnig almennt miðað við að
vemdarráðstafanir skyldu gerðar með samn-
ingum milli hlutaðeigandi ríkja og þar sem
leyfilegur hámarksafli væri ekki nægilegur
til þess að fullnægja kröfum allra skyldi taka
upp kvótakerfi, einnig samkvæmt svæðasamn-
ingum. Ríkisstjórn íslands hefur alltaf verið
andvíg þessum sjónarmiðum.
Meðan á undirbúningi þessarar ráðstefnu
stóð hélt sendinefnd íslands því stöðugt fram
að gera bæri glöggan greinamun á verndar-
ráðstöfunum og hagnýtingu auðlinda. Við höf-
um haldið því fram að öllum ríkjum sé skylt
að beita réttum verndarráðstöfunum og að
svæðastofnanir og alþjóðleg samvinna í því
efni væri nauðsynlegar og áríðandi og að
styrkja bæri stofnanir í því skyni. Varðandi
þetta atriði er enginn ágreiningur. En úthlut-
un auðlinda á strandsvæðinu er allt annað
mál. Og það er einmitt í því efni sem efna-
hagslögsagan skiptir máli. Hér er um tvö ólík
grundvallaratriði að ræða sem ekki má rugla
I