Ægir - 15.04.1976, Blaðsíða 14

Ásgeir Jakobsson:
Hans Ellefsen
Úr sögu livalveiðanna, framli.
Eins og sagt er frá í hinum almenna þætti
af Austfjarðaveiðunum, þá lauk rekstri El-
lefsens á Asknesi sumarið 1911 en það sumar
var hann farinn að hefjast handa í Saldanha-
bay á 33. br. gráðu í Suður-Afríku. Þangað
fóru til hans vorið 1911 13 íslendingar og 14di
íslendingurinn var Ebenezer Ebenezersson, þá
búsettur í Noregi. Jón Magnússon „Afríku-
fari“ hefur látið eftir sig skilmerkilega frá-
sögn af stöðinni í Saldanhabay og hafa bæði
Benjamín Sigvaldason og Magnús Gíslason
skráð frásagnir hans. Veiðarnar þarna syðra
voru ekki eins stórfelldar og hvalveiðar Ellef-
sens hér við ísland, enda sagði gamli maður-
inn. „Jeg tjente godt paa Island, men her er
bare drit.“ Jón telur þó, að þetta hafi ekki
verið allskostar réttmætur barlómur. Veiðarn-
ar muni hafa gengið allvel syðra framan af.
En færri voru þó bátarnir. Fyrsta sumarið
aðeins tveir og það næsta þrír og urðu líkast
til ekki fleiri.
Ellefsen seldi þessa stöð í Saldanhabay 1916
og var bá Carl Ellefsen, sonur hans, tekinn
við henni. Hinn ágætasti maður, sem faðir
hans, en kannski ekki jafn-ötull, enda var
þessi atvinnuvegur þá farinn að dragast sam-
an vegna ofveiði víða, þar sem áður hafði
verið mikil hvalagengd.
Hans Ellefsen var fæddur 10. júní 1856
(1865, segir Gils, en það er vafalaust prent-
villa). Ellefsen hefur þá verið 32 ára að aldri,
þegar hann kom fyrst hingað upp og reisti Sól-
bakkastöðina og 62 ára þegar hann lézt í Osló
1918. Önfirðingar töldu að slys það, sem
Ellefsen varð fyrir á Sólbakka hafi jafnvel
dregið hann til dauða eða flýtt fyrir dauðdag-
anum. Drukkinn Svíi kastaði brennivínsflösk11
í höfuðið á Ellefsen og lá hann lengi mh1
heims og helju og er hald manna, að ham1
hafi aldrei náð sér eftir þetta.
Margar sagnir iog fleiri en hér eru raktaf
eru til af Ellefsen og er þær að finna aðallega 1
sagnasafni Gils og síðan í bók Magnúsar
Gíslasonar og víðar kemur Ellefsen við sög0
þessara ára, sem norsku hvalveiðarnar hel
ust hér við land.
„Hans Ellefsen var fremur hár maður vexh-
(rösklega meðalmaður, segir Magnús) — °°
allur hinn gjörvilegasti. Ennið var hátt 0»
mikið, nefið fremur langt, augun hvöss , °p
snör, með einkennilegum glampa, sem lý.
samblandi af glettni, ákafa og viðkvaem111^
Skapmaður var Ellefsen mikill, og þótt ha°
reyndi oft að stilla sig, var geðið svo áka
að það tókst ekki alltaf sem skyldi.“ (Gils-) ^
Ellefsen var sívökull við fyrirtæki sitt
árrisull mjög, oftast á ferli um fjögur lsV1'
á morgnana „var það venjulega hans fyrS ,
verk að taka sjónauka sinn og horfa út
f jörðinn, til að vita hvort hann sæi ekki skH
koma.“ Hirðusemi hans var og viðbrug01.
Hann hirti kolamola og jafnvel skrúfnagl3
götu sinni. Hann var yfirleitt mildur við und11.
menn sína, en fyrirkom þó að hann sý110
mikla hörku, svo sem þegar hann lét bel
allar föggur morskra pilta sem hjá hon11
voru út fyrir girðingu, og sagði þeim að h|m
þær þar og koma sér burt, því að þeir h°t ^
gert sér upp veikindi og legið inni. Þetta
í Mjóafirði eystra og þeir urðu að ganga
Seyðisfjarðar með pjönkur sínar til að k°
ast þar í skip. Slík harka mun þó hafa ver

128 — Æ G I R