Ægir - 01.01.1982, Qupperneq 30

Ingólfur Arnarson:
Endurnýjun fiski-
skipastólsins
Herra forseti, góðir
fiskiþingsfulltrúar.
Það hefur komið í
minn hlut að hafa hér
framsögu um endurnýj-
un fiskiskipastólsins og
Úreldningarsóð. Varðandi
endurnýjun fiskiskipa-
flotans mun ég byggja
mál mitt að verulegu leyti
á áliti starfshóps, sem
sjávarútvegsráðherra
setti á laggirnar í byrjun ársins, til að gera tillögu
um málið. Hópur þessu skilaði áliti á miðju sumri
og eins og menn vita var fiskimálastjóri formaður
þessa hóps. Með tilliti til þess hve mál þetta er
viðamikið fer ekki hjá því að álit og tillögur starfs-
hópsins orki í sumum tilvikum tvímælis, en hvað
sem um það má segja, þá tel ég að tillögur starfs-
hópsins séu mjög til bóta og í sumum tilfellum
bráðnauðsynlegt að hrinda þeim í framkvæmd.
Það er ekki óeðlilegt að spyrja hver eðlileg stærð
flotans sé við núverandi aðstæður. í því sambandi
er erfitt að nefna tiltekna rúmlestatölu eða skipa-
fjölda, en menn ættu að vera sammála um að flot-
inn í heild sé verulega of stór við núverandi
aðstæður. í þessu sambandi nægir að benda á þær
margvíslegu veiðitakmarkanir sem nauðsynlegar
hafa reynst og fyrirsjáanlegar eru á sumum svið-
um. Þá er ekki óeðlilegt að spyrja hver eðlileg
stærð flotans sé miðað við líklega aukningu afla á
næstu árum. Núverandi sóknarmáttur flotans
nægir auðveldlega til þess að veiða þann jafn-
stöðuafla sem líklegan má telja eftir uppbyggingu
fiskistofnanna og í því sambandi getum við nefnt 750
þús. lesta botnfiskafla og við getum líka nefnt
þrátt fyrir ýmsar blikur eitt þúsund lestir af upp-
sjávarfiskum.
Hér er auðvitað tekið tillit til þess að dreifing
flotans um landið ræðst að mestu af núverandi bú-
setu og vinnslumöguleikum, en ekki af því sem ef
til vill er fræðilega hagkvæmast ef veiðarnar einar
eru hafðar i huga.
Árið 1970 voru bátar 726 að tölu, samtals um 60
þús. rúmlestir að stærð. Það ár var botnfiskafli
bátaflotans 393 þús. lestir. í árslok 1980 er fjöldi
báta 766 og um 62 þús. rúmlestir að stærð. í árslok
1980 eru skuttogarar 86 að tölu og var botnfiskafli
þeirra á árinu 1980 380 þús. lestir. í lok síðasta
mánaðar var hann orðinn á þessu ári 350 þús. lest-
ir. Með tilliti til þegar ákveðinnar fjölgunar togara
og með tilliti til veiðitakmarkana á árinu, sem í
gangi eru, verður að telja sóknarmátt togaraflot-
ans vel nægja til þess að geta annað 400—450 þús.
lesta botnfiskafla.
Og enn má segja að ekki sé óeðlilegt að spyrja,
hver eðlileg stærð flotans sé með tilliti til atvinnu-
öryggis í hinum ýmsu byggðum landsins. Brýn hrá-
efnisþörf einstakra byggða breytir ekki þeirri stað-
reynd að flotinn er of stór í heild miðað við hag-
kvæmni veiða. Atvinnuöryggis verður að gæta
með öðrum hætti en að viðhalda eða jafnvel auka
stærð flota, sem þegar er of stór. Vandinn sem við
er að fást, er hvernig flotinn og/eða aflinn dreifist.
Ef ekki er unnt að minnka mikilvægi sjávarútvegs i
byggð sem býr við hráefnisskort, verður að kaupa
til byggðarinnar skip eða hráefni úr annarri
byggð. Hvort fjármögnun slíkra kaupa ætti með
einhverjum hætti að njóta stuðnings hins opinbera
af félagslegum ástæðum, er aftur á móti annað
mál. Hins vegar verður að telja þjóðhagslega of
dýrt að halda upp fullri atvinnu með of stórum
fiskiskipaflota.
Hver er þá endurnýjunarþörf flotans? Við skul-
um þá fyrst staldra við endurnýjunarþörf togara-
flotans. Með tilliti til þess sem hér hefur verið sagt
er hún engin næstu árin, en vel má vera eðlilegt að
huga að endurnýjun þegar til langstima er litið.
Togaraflotinn er í fyrsta lagi of stór, og i öðru lagi
er meðalaldur hans mjög lágur, eða um það bil 7
ár. Tvö elstu skipin ná 15 ára aldri á þessu ári og í
árslok 1981 hafa aðeins 12 skip náð 10 ára aldri.
Með þetta i huga verður m.a. að telja enga þörf á
endurnýjun um sinn. Þó endurnýjunarþörf sé eng-
in og raunar æskilegt að togaraflotinn minnkaði,
er vart hægt að mæla gegn því að endurnýjun gæti
orðið, ef unnt er að selja sambærilegan togara úr
landi fyrir nýjan. Um slíkt þyrftu þó að gilda mjög
strangar reglur.
Öll umræða um endurnýjunarþörf bátaflotans
verður að vera með tilliti til hinna ýmsu veiða.
18 — ÆGIR