Ægir - 01.05.1983, Blaðsíða 55

BÓKAFREGN
Lúðvík Kristjánsson:
Islenzkir sjávarhættir II
Ltgefandi: Menningarsjóður
f’egar 1. bihdi íslenzkra sjávarhátta kom út voru
a^ir á einu máli um að þar væri á ferð rit, sem ekki
®tti sér hliðstæðu, stórvirki í íslenskri menningar-
sögu.
Nú er 2. bindi þessa mikla ritverks komið út og
er 1 engu eftirbátur hins fyrra nema síður sé. í 1.
t*>ndi fjallaði Lúðvík Kristjánsson um fjörunytjar
nverskonar, en efni þessa bindis er verstöðvatal,
Saga islenska árabátsins, vertíðir, verleiðir og ver-
ferðir, verbúðir og loks mata og mötulag.
Eins og þessi upptalning ber með sér er hér um
eikilega víðfeðmt og margbrotið viðfangsefni að
ræða, og því gerð næsta tæmandi skil. í fyrsta
^nflanum, Verstöðvatali, skilgreinir höfundur
^t hinar ýmsu tegundir verstöðva, heimver, út-
^er> viðleguver, og telur þær siðan upp eftir lands-
JOrðungum. Lesandinn fær þannig ýtarlega og
shýra heildarmynd af öllum verstöðvum, sem
eimildir greina frá, allt í kringum landið. Hann
®r góða mynd af þvi hvernig hver verstöð var nýtt
°g hvenær, hvernig aðstæður voru til róðra, afla-
verkunar og uppsáturs í hverri einstakri verstöð og
Jsfnframt hvernig aðbúnaður manna var í þessum
Pýðingarmiklu framleiðslustöðvum. Kaflarnir um
^rbúðir og mötu og mötulag sýna okkur svo enn
etur lífið i verstöðvunum í gegnum aldirnar.
^iargir hafa áður orðið til þess að skrifa sitthvað
Urn hinar fornu verstöðvar og verbúðir, einkum þó
a ^uðurnesjum, við Breiðafjörð og i Bolungarvík.
oifjöllun Lúðvíks Kristjánssonar um þessa staði
8erir myndina af þeim fyllri og skýrari og jafn-
ramt fyiiir hann upp í stór skörð með frásögn
Slrmi af öðrum verstöðvum — flestum minni, —
Sem sjaldan eða aldrei hefur verið skýrt frá á bók-
um áður. Mér er til að mynda til efs að allir hafi átt-
a sig til fullnustu á því hve ólíku hlutverki hinar
Vmsu verstöðvar gegndu, hve ólikur aðbúnaður og
a staða vermanna var. Flestum mun kunnugt um
a mikil útgerð var á sínum tíma úr Dritvik undir
ínbuth Örtðtjnuöooit

Jökli og af Suðurnesjum. En er öllum ljóst hve
gífurlegt erfiði og harðræði var því samfara að róa
úr þessum verstöðvum? Ef til vill ekki, og hitt er
víst að fáir nútímamenn myndu láta bjóða sér þau
kjör sem forfeðurnir urðu að búa við við sjó-
mennsku og aflaverkun.
En svo erfið sem ævi manna var í þessum stóru
verstöðvum hlýtur hún oft á tíðum að hafa verið
hreinn barnaleikur í samanburði við það sem tíðk-
aðist í ýmsum hinna minni verstöðva, þar sem haf-
ölduna braut því næst yfir verbúðirnar, landrými
var af skornum skammti, uppsátursaðstaða lítii
sem engin og sums staðar ekki hægt að ná í vatn
nema bera það á sjálfum sér langar leiðir. Um allt
þetta geta menn fræðst i þessu ágæta verki og hér
geta menn einnig séð afbraðgsgóðar ljósmyndir af
mörgum hinna fornu verstöðva og kort sem sýnir
legu þeirra. Sjón getur þannig verið þeim sem
kjósa sögu ríkari.
Eins og kunnugt er tíðkuðust vertíðir öldum
saman á íslandi og gera enn, þótt allmjög sé nú
farið að bregða út af hinum gömlu siðvenjum um
Framhald á bls. 238
ÆGIR — 271