Ægir - 01.11.1986, Blaðsíða 19

fob-verði. Súlur fyrir ofan núll-
lr|una sýna greiðslur í sjóðinn,
en súlur fyrir neðan strik sýna
Sreiðslur úr honum. Gráu súl-
Urnar sýna breytingar á afurða-
Verði í SDR í % miðað við árið á
Ur|dan. Verðbreytingar eru
^ldar þannig, að eingöngu eru
sVndar breytingar umfram breyt-
'ngar á smásöluverði matvæla í
-’DR-löndum. Með þessum um-
reikningi er reynt að nálgast verð-
breytingar afurðanna að raun-
vifði og taka jafnframt tillit til
^hrifa gengisbreytinga milli
Bandaríkjadals og Evrópumynta
a afurðaverðið.
Eins og myndin sýnir, virðist
nafa verið allgóð samsvörun milli
Ver&jöfnunar og verðbreytinga,
ue8ar á heildina er litið, það er
§reitt er inn þegar verð hækkarog
ut begar verð lækkar. Þó kemur
ynr/ að greitt hafi verið úr
sióðnum , á árum, sem verð freð-
lskafurða fór hækkandi. Það er
auðvitað andstætt tilgangi
slóðsins. En þessi dæmi má þó oft
skýra með töfum í áhrifum sjóðs-
'ns vegna þess að breytingar
Verða innan ársins. Óhætt virðist
a, Eullyrða, að freðfiskdeild
sJóðsins hafi, þegar á heildina er
'hð, jafnað tekjur milli ára á
Veda framleidda einingu í frysti-
Usunum á fyrri helmingi áttunda
^tugarins. Eftir það eru línurnar
pki eins skýrar. Ekki má gleyma
Veimur mikilvægum atriðum í
^essu sambandi. Annars vegar
lrðist sem verulega hafi dregið
ur verðsveiflum á freðfiski á síð-
stu árum samanborið við fyrstu
arfsár sjóðsins og hins vegar
lrðist freðfiskverð hafa farið
emur lækkandi ár frá ári á fyrri
uta níunda áratugarins þangað
''I a þessu ári. Við þessar
^ staeður var varla við því að
Uast/ að sjóðurinn væri mjög
ve s'^ustu hækkun á
rÖ1 freðfisks er hins vegar
komið mjög nærri því, að fé renni
í sjóðinn að óbreyttu viðmiðunar-
verði. Á það mun þó ekki reyna
fyrr en í byrjun næsta árs.
Starfsemi saltfiskdei Idarinnar
hefur verið með líkum hætti og
freðfiskdeildarinnar, þegar litið
er yfir öll starfsárin, þótt verð-
breytingar á saltfiski og freðfiski
falli ekki alvegásamatíma. ísalt-
fiskdeild eru reyndar einnig
dæmi um frávik frá því, sem kalla
mætti virka verðjöfnun. Á þessu
ári verða greiddar verulegar fjár-
hæðir inn ísaltfiskdeild, eða rúm-
lega 150 m.kr. enda hefur saltfisk-
verð hækkað mikið á árinu.
Síðari myndin (mynd 3) ergerð
með sömu aðferð og hin fyrri.
Hún sýnir yfirlit yfir verðbreyt-
ingar á skelflettri rækju og
greiðslur úr og í sjóðinn hennar
vegna. Myndin sýnir glöggt, að
sjóðurinn hefur þjónað-+ilutverki
sínu vel fyrir rækjuvinnsluna,
sem býrviðafaróstöðugtmarkaðs-
verð. Á síðustu mánuðum hefur
rækjuverð verið mjög hátt, m.a.
vegna mikils afturkipps í afla
Norðmanna. Greiðslur í sjóðinn
afsöluverði rækju verða þvíveru-
legar á þessu ári, og eru þegar
komnar meira en 200 milljónir
króna, en við það bætist að lík-
indum nokkuð á síðustu mán-
uðum ársins.
Þegar á heildina er litið, gætu
inngreiðslur í sjóðinn, þegar allar
deildir hans eru teknar saman,
orðið nærri hálfur milljarður
króna á þessu ári. Sjóðurinn
dregur því fyrir sitt leyti úr þenslu
í þjóðarbúskapnum þetta ár.
Ábendingar nefndarinnar
um Verðjöfnunarsjóðinn
Nefndin skilaði lokaáliti sínu
10. október síðastliðinn. Meiri-
hluti nefndarinnar gerir ekki til-
lögu um breytingar á gildandi
lögum um Verðjöfnunarsjóðinn
og telur, að full ástæða sé til þess
að sjóðurinn starfi áfram.
Minnihlutinn, fu I Itrúar fiskvinnsl-
unnar í nefndinni, leggja hins
vegar til að hann verði lagður
niður eða verulegar breytingar
gerðar á starfseminni.
Meirihlutinn telur, að reynslan
af starfseminni undanfarin ár
sýni, að sjóðurinn hafi yfirleitt
þjónað því hlutverki, sem honum
er ætlað að gegna, og hann geti
einnig framvegis gert gagn með
því að draga úr áhrifum verð-
sveiflna. Ekki megi þó ætla
sjóðnum of stóran hlut í þessu
efni, og einnig þurfi að leita ann-
arra leiða til þess að bregðast við
slíkum sveiflum.
Þá benti meirihlutinn á, að það
gæti verið heppilegt við ríkjandi
skilyrði í gengismálum, þar sem
gengi helstu viðskiptamynta
okkar sé nú miklum breytingum
undirorpið, að samræma gengis-
viðmiðun við ákvörðun viðmið-
unarverðs, þannig að í öllum
deildum sjóðsins verði miðað við
SDR-gengi fremur en gjaldmiðil
markaðslands eða sölusamnings.
Líklegt virðist, að með þessu móti
verði að nokkru tekið almennttil-
littil mismunandi afkomu greina,
sem ýmist selja afurðir sínar á Evr-
ópu- eða Bandaríkjamarkaði.
Þetta telur nefndin hins vegar
vera framkvæmdaratriði, sem
stjórn sjóðsins eigi að fjalla um á
hverjum tíma.
Nefndarmenn urðu ekki sam-
mála um það, hvort verðjöfnun
eigi að ná til ísfisks, sem settur er
óunninn á markað erlendis. Full-
trúar sjómanna og útvegsmanna
leggjast eindregið gegn því, að
verðjöfnun taki til ísfisks, og telja
reyndar ekki unnt að koma henni
við með skynsamlegu móti. Full-
trúar fiskvinnslunnar vilja - ef á
annað borð verður um verð-
jöfnun að ræða — að reynt verði
ÆGIR - 659