Ægir - 01.06.1990, Blaðsíða 16

300
ÆGIR
6/90
fjarðardjúpi frá vorinu 1987 sýna
að klak hafði ekki hafist um
miðjan apríl (Unnur Skúladóttir,
munnlegar upplýsingar), en það
getur vel samrýmst okkar niður-
stöðum um aðalklak í maí. í hlýrri
sjó tekur þroskun eggja skemmri
tíma og rækjulirfurnar klekjast þar
fyrr út (Rasmussen 1953), t.d.
klekjast lirfur um mánuði fyrr í
Norðursjó (Allen 1959), Oslófirði
(Hjort og Ruud 1938) og í Maine-
flóa (Haynes og Wigley 1969).
Það er þó ekki algilt að klakið
verði fyrr um vorið á þeim haf-
svæðum þar sem hitinn er hærri.
Þannig virðist rækjan sleppa
lirfum um mánuði seinna í hlýja
sjónum við Eldey en í Djúpinu
(Unnur Skúladóttir og Einar Jóns-
son 1980), og við Vestur-Græn-
land (Smidt 1979) og í Barentshafi
(Lysy 1981), þar sem sjór er kald-
ari, klekjast rækjulirfur á svip-
uðum tíma og í ísafjarðardjúpi.
Það er því ekki eingöngu hitinn
sem veldur mismunandi klaktíma,
heldur hafa greinilega aðrir þættir
í umhverfinu einnig áhrif. í ísa-
fjarðardjúpi var t.d. góð fylgni á
milli klaks rækjulirfa og vorkomu
plöntusvifsins í sjónum (7. mynd).
Þegar fyrstu lirfurnar veiddust í
apríllok var sjávarhiti nálægt lág-
marki (um 2°C), en vorblómgun
plöntusvifsins hafði þá hafist. Því
er líklegt að það hafi verið vor-
koma plöntusvifsins fremur en hit-
inn sem ákvarðaði hvenær klak
hófst. í Norðursjó virtist það
einnig vera vorvöxtur plöntusvifs-
ins sem réð mestu um það hvenær
lirfurnar klöktust út (Allen 1966)
og í Maine-flóa varð I. stigs lirfa
vart í svifinu um svipað leyti og
vorvöxtur plöntusvifsins hófst
(Stickney og Perkins 1981). Þá
gefur það og vísþendingu um
mikilvægi plöntusvifsins fyrir
klakið, að þegar klakið var í
hámarki 13. maí, var hiti enn
lágur (um 3°C), en blaðgrænu-
magn í hámarki (um 7 mg/m').
Magn plöntusvifsins var síðan í
lágmarki síðari hluta júní. Þá voru
lirfurnar orðnar stærri og líklegt að
dýrasvif færi að verða mikilvægari
fæðuþáttur, en rannsóknir annars
staðar frá sýna að rækjulirfur éta
bæði plöntu- og dýrasvif (Stickney
og Perkins 1981). Magn dýrasvifs í
Isafjarðardjúpi var í hámarki síðari
hluta júní og um miðjan ágúst
(Ólafur S. Ástþórsson og Guð-
mundur S. Jónsson 1988). Júní-
hámarkið var að mestu leyti vegna
hrúðurkarlalirfa og hugsanlegt er
að það hafi nýst rækjulirfunum að
einhverju leyti.
Meginstraumurinn í ísafjarðar-
djúpi liggur inn Djúpið að sunn-
anverðu, en út að norðanverðu.
Rækjulirfur virtust reka inn ísa-
fjarðardjúp samtímis því að þær
þroskuðust (4. mynd). Það gæti
bent til þess að þær haldi sig tnest
sunnan megin í Djúpinu, senl
jafnframt ætti að tryggja lítið lirfe'
rek þaðan út. Lítil veiði rækjulirf3
á þremur ystu stöðvunum bendk
einnig til þess að lirfur reki Irf'
inn og út úr Djúpinu. Þess vegr>a
er líklegt að nýliðun rækjustofnS'
ins í ísafjarðardjúpi sé ekki há
innflutningi lirfa annars staðarfra-
Eins og áður sagði gáfu niðun
stöður þessara rannsókna til kynna
að klak ætti sér aðallega stað í mal
þegar hiti var nálægt lágmarki, en
vorvöxtur plöntusvifsins í t>a'
marki. Frekari rannsóknir, t>ar
sem fylgst væri með þéttleik3
rækjulirfa og umhverfisskilyrðum 1
nokkur ár, svo og hvernig einstakn
árgangar skila sér í veiðum seinna
meir, virðast áhugaverðar því meö
þeim mætti hugsanlega skiIgreina
6. mynd. Meðalskjaldarlengd (reiknuð út frá hlutföllum lirfustiganna ísýnunum)
og lengdarbil hjá rækjulirfum í ísafjarðardjúpi frá apríl 1987 til febrúar 1988■