Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Page 54

nokkra þýðingu yfirleitt. Það er einkum þrennt sem menn hafa notað
til að miða slíka skiptingu við. I fyrsta lagi það hver á aðild að þeim
réttarsamböndum sem lagareglurnar geta af sér. I öðru lagi það
að í opinberum rétti gæti meira beinna boða og banna en í einka-
rétti, sem mótast fyrst og fremst af samningum einstaklinga í milli,
og í þriðja lagi það að hvaða hagsmunum reglurnar lúta. Ef fyrst-
nefnda viðmiðið er notað eru allar þær reglur sem leggja skyldur á
herðar opinberum aðilum til framfærslu barna hluti af opin-
berum rétti. Sem dæmi um reglur af þessu tagi má taka þær sem
leggja skyldur á herðar Tryggingastofnun ríkisins að svara til til-
tekinna útgjalda vegna framfærslu barna. Ef annað viðmiðið er not-
að tilheyra þær reglur opinberum rétti sem leggja framfærsluskyldur
á einstaklinga. Skýrt dæmi um þetta eru 3. gr. fl. og 14. gr. bl. Ef litið
er til þessa tvenns virðist sem hægt sé að fella allar réttarreglur um
framfærslu barna undir reglur opinbers réttar. Ef hins vegar tekið
er mið af þeim hagsmunum sem reglur um framfærslu barna lúta að
vandast málið, enda blandast opinberir og einkaréttarlegir hagsmunir
þar mjög saman. Annars vegar hagsmunir hins opinbera af því að
menn sinni framfærsluskyldum sínum og hins vegar hagsmunir þess
sem framfærslu nýtur. Að auki má benda á að margar lagareglur um
framfærslu barna eru einkai’éttarlegs eðlis í þeim skilningi að þær
skapa einum einstaklingi beinan rétt á hendur öðrum einstaklingi, sem
unnt er að fullnægja án íhlutunar opinberra aðila annarra en dómstóla.
Þetta verður ljóst þegar þess er t.d. gætt að þeim sem fær úrskurðað
meðlag með barni sínu er ekki skylt að leita til Tryggingastofnunar
ríkisins um greiðslu þess, en getur þess í stað innheimt það beint hjá
hinum gi’eiðsluskylda. M.ö.o. úrskurður um meðlag skapar rétthafa
úrskurðarins sjálfstæðan rétt á hendur hinum greiðsluskylda sem
sóttur verður eftir sömu leiðum og dæmigerðar eru fyrir einkaréttar-
legar kröfur. Þetta er enn augljósara þegar aðilar hafa beinlínis sam-
ið um hærra meðlag en það sem Tryggingastofnun ríkisins svarar til
á hverjum tíma. Þannig geta hinar einstöku reglur verið hvort tveggja
í senn hluti af opinberum rétti og einkarétti, allt eftir því hvað menn
leggja slíkri skiptingu til grundvallar. Þegar þess er gætt sem nú
var sagt er vandséð hvaða merkingu það hefur þegar segir í 3. mgr.
1 gr. bl. að í lögunum sé eingöngu fjallað um framfærslu barna að
einkarétti. Tengsl einkaréttarreglna og reglna opinbers réttar eru aug-
ljóslega mjög náin og svo mjög að ekki verður alltaf greint á milli,
auk þess sem afleiðingar slíkrar skiptingar eru afar óljósar, ef þær
eru þá nokkrar.
196