Ægir - 01.10.1997, Blaðsíða 4

Bjarni Kr. Grímsson, fiskimálastjóri:
Hagræðing í
sj ávarútvegi
/
/
/ \ / þessu ári hafa orðið
\J I/ verulegar breytingar á
fyrirtækjaumhverfinu í
sjávarútvegi. Stór og stöndug fyrirtæki
hafa sameinast og mynda enn öflugri
fyrirtæki. Um leið eru brotin á bak
aftur átthagabönd og viðhorfsmúrar
milli byggða víða um land. Þannig
hafa fyrirtæki sameinast milli
byggðarlaga og milli landshluta og í
kjölfarið hefur fólki í þessum
byggðum orðið mjög órótt. Fólk er í
óvissu um sinn hag, það býr í litlu
samfélagi sem hafur sótt alla sína
velferð til fyrirtækis í sjávarútvegi og
nú allt í einu er fyrirtækið þeirra orðið
hluti af stærra fyrirtæki, sem jafnvel er
stjórnað frá öðrum stað úr öðrum
landshluta. Hvernig á að bregðast við
þessu? Ég efast um að forráðamenn
fyrirtækjanna hafi almennt velt þessu
fyrir sér og enn sem komið er hafa
sveitarstjórnir ekki viljað skipta sér
verulega af málinu. Það er undir
merkjum hagræðingar að fyrirtæki
sameinast og við hagræðinguna er
Ijóst að á einhverjum sviðum er
sparað. Sá sparnaður á að mynda
traustari grundvöll fyrir fyrirtækið til
lengri tíma og þannig að tryggja hag
þeirra sem við það starfa. En
hagræðingin er harður húsbóndi og
það einkennir þessi fyrirtæki að flest
þeirra eru hlutafélög á opnum
markaði. í slíkum félögum þarf að
skila hluthöfunum ávöxtun af því fé
sem lagt er til og sú ávöxtun verður að
vera hærri, litið til nokkurra ára,
heldur en hæsta mögulega ávöxtun
tryggra verðbréfa, þ.e. ríkisskuldabréfa
og álíkra bréfa. Þannig má reikna með
að ákveðið fjármagn fari út úr
greininni sem arður til hluthafa. Til
þess að geta staðið undir slíkum
greiðslum verða fyrirtækin að geta
sýnt arðsemi og það kallar á harðar
aðgerðir í rekstri til hagræðingar og
verðmætasköpunar. í ljósi þessa er ótti
fólksins á smærri stöðunum
skiljanlegur því þegar einingin verður
óhagkvæm er hún lögð af og
starfseminni hætt.
Framundan er tími mikilla
sviptinga í íslenskum sjávarútvegi, ég
tel að eftir þann tíma verði til staðar
nokkur mjög stór fyrirtæki, en einnig
verði fjölmörg lítil fyrirtæki með
sértæka vinnslu og eða útgerð. Litlu
fyrirtækin verða ekki síður arðsöm
heldur en stóru fyrirtækin. Hins vegar
munu fyrirtæki í millistærð nánast
hverfa og á ég þá við þetta dæmigerða
úthald, sem er svo algengt hér á landi
að sé vinnsla og einn eða tveir bátar. í
framhaldi af þessu verða einnig
breytingar á verðmyndun sjávarafla,
sem taka mið af þessum breyttu
aðstæðum. í framhaldi af þessu tel ég
eðlilegt að stjórnvöld komi að þessu
máli og skoði hvernig má aðstoða fólk
við að laga sig að breyttum aðstæðum.
4 ÆG,IR