Ægir - 01.04.2000, Síða 34

TRYGGINGAR
Um tryggingamál
smábáta
Anna K.
Bjarnadóttir,
deildarstjóri
hjá Samábyrð
íslands, skrifar
Aðfaranótt 17. desember
1997 kviknaði í plastbát
sem lá við flotbryggju
i Rifshöfn. Eldurinn
tæsti sig í tvo nálæga
plastbáta og brunnu
atlir þrír bátarnir
til kaldra kola.
Einnig skemmdust
tveir aðrir bátar af
völdum hita.
Á síðustu árum hefur smábátaútgerð að heita má verið eini útgerðarflokkurinn sem
ekki hefur verið bundinn aflamarki nema að hluta og hefur þetta leitt til mikillar
fjölgunar í smábátaflotanum. Á mörgum minni útgerðarstöðum á landinu hafa smá-
bátar aftur tekið við því hlutverki sem þeir höfðu í upphafi, þ.e. að vera undirstaða
veiða og fiskvinnslu. Eftir að vélbátavæðing flotans hófst á fyrstu áratugum aldarinn-
ar hnignaði smábátaútgerð og vægi hennar minnkaði sífellt.
Lögtaka kvótakerfisins árið 1984 olli mestu um það
að útgerð smábáta breyttist úr því að vera sumarút-
gerð á opnu trilluhorni í það að vera heilsárs útgerð á
hátæknivæddum fiskibát. Fjölgun smábátanna var
mikil á fyrstu 10 árum kvótakerfisins þar sem frelsi
til veiða var að mestu óheft. Með lögunum um kvóta-
kerfið var í fyrstu ekki settur kvóti á báta undir 10
brl. en í byrjun 10. áratugarins var það mark flutt
niður að 6 brl. þar sem flestir bátarnir undir þeirri
stærð eru opnir.
Jafnhliða þessari fjölgun bátanna hefur búnaður
þeirra tekið stórstígum framförum og afkastageta við
veiðar stóraukist, sem aftur hefur leitt til aukinnar
áhættu vegna þess hversu bátarnir eru litlir. Allmarg-
ir alskaðar hafa orðið á smábátum á síðustu 15 árum
þar sem grunur leikur á að orsök tjóns hafi verið of-
hleðsla.
Um opna báta gilda nánast engar reglur varðandi
vátryggingu þeirra á meðan skylduvátrygging er
samkvæmt lögum á þilfarsbátum upp að 100 brl.
Oft hefur þetta leitt til þess að opnir bátar hafa verið
ótryggðir, en sem betur fer hefur þó ástandið batnað
mikið á sfðustu árum. Þilfarsbátar og skip eru metin
samkvæmt samræmdu vátryggingarmati sem mynd-
ar grundvöll vátryggingarfjárhæðarinnar.
Skilmálar sem hin ýmsu vátryggingarfélög eru að
bjóða upp á fyrir opna báta eru mjög mismunandi.
Helsta einkenni þeirra er þó að þeir eru mun tak-
markaðri en skilmálar þilfarsbátanna og henta at-
vinnufiskimönnum því oft illa.
Iðgjöld smábáta eru mismunandi eftir því hvort
um vátrygginguna gilda víðtækir skilmálar eða tak-
markaðir. Þá hefur úthaldstími bátanna einnig áhrif
vegna endurgreiðslu fyrir hafnlegu eða uppistöðu og
sömuleiðis tjónareynsla.
Eigendur opinna báta geta fengið þá metna í sam-
ræmdu vátryggingarmatskerfi Samábyrgðarinnar og
valið milli vátryggingaskilmála.
Áhafnatryggingar
Slysatíðni meðal sjómanna hér á landi er mikil miðað
við aðrar starfsstéttir í landinu. Að meðaltali slasast
um 8,5% sjómanna á fiskiskipum árlega.
Öllum má vera ljóst mikilvægi þess að vera vel
tryggður, ekki síst smábátaeigendum sem fiska sjálf-
34