Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1989, Page 11

2
Ræður rektors Háskóla íslands
Brautskráning kandídata 22. október 1988
Kœru kandídatar, góðir gestir og samstarfs-
menn!
Ég býð ykkur hjartanlega velkomin til þess-
arar athafnar. í dag fögnum við með ykkur og
fjölskyldum ykkar, því að þið hafið náð settu
marki og mikilvægum áfanga með háskóla-
prófi.
Háskóli íslands ámar ykkur heilla og við
þökkum ykkur samstarfið á liðnum árum.
Við höfum reynt að miðla ykkur þekkingu og
reynslu okkar og jafnframt veitt ykkur þjálfun
og fæmi til ákveðinna verka. Við reyndum að
leysa forvitni ykkar úr fjötrum og viljum örva
ykkur til gagnrýninnar hugsunar og sjálfstæðs
mats á því sem fyrir augu og eyru ber. Þið verð-
ið að átta ykkur á því að vfsindi og fræði em í
stöðugum vexti og framförum. Við emm ekki
að miðla ykkur hinum sfðasta sannleika heldur
veitum við það sem við vitum sannast og rétt-
ast í dag. í flestum fræðum fyrirfinnast marg-
ar kennisetningar sem munu reynast rangar og
verða afsannaðar sfðar meir. Það liggur í eðli
vísinda að leita stöðugt nýrrar þekkingar og nýs
skilnings sem gjörbreytir oft fyrri hugmyndum
um eðli hlutanna. Verið því á varðbergi og fest-
ist ekki um of í fari kenninga. Efasemdir em
eðlilegar.
Ég vil einnig árétta nauðsyn þess að reyna
að leggja sjálfstætt mat á atburði líðandi stund-
ar. Við lifum á tímum upplýsinga- og frétta-
flóðs þar sem hópur mætra fréttamanna leitast
við að koma til okkar sem mestum og bestum
fféttum á sem skemmstum tíma. Efni og við-
töl em klippt og stytt og stundum með þeim
afleiðingum að áherslur breytast og merkingin
brengiast. Leiðir slíkt oft til misskilnings. Ver-
ið því á verði og fellið ekki dóma fyrr en þið
þekkið málavexti og hin ólíku sjónarmið ef um
ágreiningsefni er að ræða.
Þið sáuð hér áðan Háskóla íslands sæma er-
lendan vísindamann þeim hæsta heiðri sem Há-
skólinn getur veitt en það er að veita doktors-
nafnbót í heiðursskyni. Vísindamaðurinn, dr.
George Walker, starfar við háskóla á Hawaii
en hann hefur jafnframt starfað hér á landi að
rannsóknum. Þetta er eitt áþreifanlegt dæmi
um eðli vísinda. Þau em alþjóðleg leit þekk-
ingar og skilnings á viðfangsefninu, hvert sem
verkefnið er. Fyrir nokkmm vikum var ég við-
staddur hátíðarhöld í tilefni 900 ára afmælis
háskólans í Bologna, en það er elsti háskóli í
Evrópu. Við þetta tækifæri undimtuðu rektor-
ar evrópskra háskóla svo og rektorar háskóla
frá öðrum heimsálfum sjálfstæðisyfirlýsingu,
Magna Charta. I þessari yfirlýsingu er annars
vegar lögð áhersla á sjálfstæði háskóla og hins
vegar áhersla á aukna alþjóðasamvinnu og sam-
ræmingu á prófkröfum og prófgráðum svo og
meiri hreifanleika og samskipti nemenda og
kennara við ýmsa háskóla í Evrópu. í þessari
yfirlýsingu segir einnig að háskólinn, sem er í
hjarta þjóðarinnar, er sjálfstæð stofhun sem á
gagmýninn hátt stuðlar að og miðlar menningu
með rannsóknum og kennslu. Ttl að mæta kröf-
um samtímans verður hann að varðveita sið-
ferðilegt og vísindalegt sjálfstæði í rannsókn-
um og kennslu gagnvart öllu pólitísku valdi.
Yfirlýsingin er mun lengri en þessi þáttur
skírskotar til þeirrar viðleitni Háskóla íslands
að varðveita sjálfstæði sitt. Viðleitni Háskól-
ans er að fá að ráða sem mestu um eigin mál,
að varðveita frelsi til kennslu og rannsókna og
L