Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2003, Blaðsíða 223

Frá lyfjafræðideild
Þorsteinn Þorsteinsson lífefnafræðingur
4. apríl 2003
Heiti ritgerðar: Fatty acid derivatives as lipophilic prodrugs and as soft antibacter-
ial agents. (Fitusýruafleiður sem fitusækin forlyf og mjúk bakteríudrepandi efni.)
Rannsóknin var unnin undir leiðsögn Þorsteins Loftssonar prófessors. Andmæl-
endur voru Nichotas Bodor prófessor frá University of Florida og Sigmundur Guð-
bjarnason. prófessor emerítus.
Lýsing ritgerðar
Fjallar ritgerðin um efnasmíði á fitusæknum forlyfjum og mjúkum efnum og
lyfjafræðilegar prófanir á þessum efnum. Forlyf eru lyf sem hefur verið breytt
með efnafræðilegum aðferðum í óvirkt efnasamband sem brotnar niður í hið
virka lyf í líkamanum og mjúk lyf eru skilgreind sem líffræðilega virk efnasam-
bönd (lyf) sem brotna niður með fyrirsjáanlegum hraða og hætti in vivo í óeitruð
efni eftir að þau hafa haft titættuð áhrif.
Fituefni unnin m.a. úr fiskiotíu hafa verið notuð sem frásogshvatar til að auka
flutning tyfja inn í og í gegnum bæði húð og slímhúð. í þessu doktorsverkefni voru
þessi náttúrulegu fituefni tengd lyfjasameindum og mynduð forlyf sem juku frá-
sog lyfja inn í og í gegnum húð hárlausra músa. Einnig voru búin til mjúk bakter-
íudrepandi efnasambönd úr fituefnum og virkni þeirra og eiginleikar prófaðir.
Nokkrar tvífitusýruglyceról-afleiður (þ.e. forlyf) af lyfinu naproxen. fitusæknar af-
leiður af tilraunalyfinu ETH-615, fitusýruafteiður af lyfjunum metonidazole og cyc-
toserine voru smíðaðar og efnagreindar. Stöðugleiki þessara afleiða voru rann-
sakaðir í stuðpúðatausnum og ensímhvatað niðurbrot þeirra aftur í lyf rannsakað
í mannasermi. Fitusækni þessara forlyfja var ákvörðuð. sækni þeirra inn í músa-
húð mæld sem og flæði þeirra í gegnum húðina. Mjúk bakteríudrepandi efni voru
smíðuð. stöðugteiki þeirra prófaður og virkni gegn ýmsum bakteríum ákvörðuð.
Sækni naproxen afteiðanna inn í húðina var 110 sinnum meiri en sækni lyfsins
sjálfs. ( húðinni brotnaði fortyfið hægt niður í lyfjasameindina og skilaði lyfinu í
gegnum húðina. ETH-615 afleiðurnar fóru hraðar í gegnum húðina og flutningur á
metronidazole í gegnum húðina jókst atlt að 40falt borið saman við lyfið sjálft.
Cyctoserine fortyfin fóru einnig mun hraðar í gegn en lyfið sjálft. Þetta sýnir með
ótvíræðum hætti að hægt er að smíða fituefnaafleiður af vatnssæknum lyfjum til
að bæta ftutning inn í eða í gegnum húð. Mjúku bakteríudrepandi efnin náðu álíka
góðri virkni og hefðbundin "hörð” bakteríudrepandi efni en þau eru óstöðug og
brotna auðveldara niður í náttúrunni í óvirk efnasambönd. Sýnt er fram á að það
ersamband milli líffræðitegri virkni efnanna og helmingunartíma þeirra í vatns-
tausnum.
Frá raunvísindadeild
Guðmundur Þór Reynaldsson eðlisfræðingur
29. ágúst 2003
Heiti rigerðan Hydrogen in metallic supertattices og fjallar um hegðun vetnis í
málmyfirgrindum. Andmælendur voru Ronatd Griessen. prófessor við Free
University Amsterdam. Holtandi, og Cyril Chacon frá Uppsalaháskóla í Svíþjóð.
Lýsing ritgerðar
Geymsla vetnis í málmum og hegðun þess hefur verið rannsökuð ítarlega síðustu
30 árin. Vetni hefur háa leysni í yfir 50 frumefnum og geta sumir málmar á borð
við magnesín og vanadín geymt tvöfatdan eigin styrk af vetni í mátmgrind sinni.
Nýlegar rannsóknir á hegðun vetnis í málmum hafa m.a. beinst að eiginteikum
þess í þunnhúðum og yfirgrindum. Yfirgrindurnar eru gerðar úr tveimur tegund-
um af örþunnum málmhúðum sem eru ræktaðar voru á víxl. Einungis önnur
málmhúðin tekur vetni til sín. Með því að hafa málmhúðirnar mjög þunnar er
hægt að mynda tvívítt umhverfi umhverfis vetnið. í slíkum kerfum þarf að huga að
breytum eins og þykkt málmlaganna og grindarstuðli þeirra.
Ritgerð Guðmundar byggist á sex vísindagreinum sem fjölluðu um rannsóknir á
hegðun vetnis í Mo/Nb. Mo/V og Fe/V yfirgrindum.