Stúdentablaðið - 01.02.2001, Blaðsíða 19

Stelpur og strákar í háskólum: Spjallað við Sigríði Þorgeirsdóttur
tölvu- og tæknigeiranum svo dxmi séu
nefnd. Engu að síður sjá sumir ofsjónum yf-
ir því hversu konum hcfur fjölgað í háskól-
um. Það verður hins vegar að athuga að
menntalandslagið hefur tekið miklum breyt-
ingum og nauðsynlegt er að skoða þær með
tilliti til kynjanna. Mörg kvennafög eins og
hjúkrun, þroskaþjálfún og leikskólakennsla
hafa færst upp á háskólastigið. Stelpum hef-
ur fjölgað í viðskipta-, læknis- og lögfræði.
Strákum hefúr ekki endilega fækkað í þess-
um greinum, heldur hafa stelpur bæst við.
Það bendir margt til þess að kynjalínurnar í
menntun séu að fxrast til. Stelpur sækja
mjög í hug- og félagsvísindi. Þær hafa enn
ekki haslað sér völl í verk og tæknigreinum
þrátt fyrir ásókn í aðrar „karlagreinar“ eins
og læknisffæði og lögffæði. Á sama tíma eru
strákar farnir að leita annarra námsleiða, t.d.
í stuttar, hagnýtar námsbrautir. Fjölmenn-
asta námsbrautin í Iðnskólanum er tölvun-
arbrautin og hún er nær cingöngu skipuð
strákum. Svo virðist einnig sem strákar sæki
fýrr út í atvinnulífið, og þess eru mörg dæmi
að þeir fari beint inn í tölvu- og fjármálafyr-
irtækin. Þar fá þeir góð laun og góða frama-
möguleika jafnvel án þess að hafa lokið
neinni prófgráðu."
Eru stelpur að missa af tölvuöldinni?
„Það er áhyggjuefni hve stelpum hefúr
fjölgað lítið í verkfræði og tæknigreinum.
Þetta eru greinar sem skipta gífúrlegu máli
fyrir alla framtíðarþróun samfélagsins. Ef
stelpur missa af tölvuöldinni er hætta á að
kynjamisrétti viðhaldist á vinnumarkaði
undir nýjum formerkjum. Einnig er æskilegt
að konur verði virkir þátttakendur í mótun
upplýsingatækni. Háskóli íslands, eins og
Sigríður Þorgeirsdóttir er dósent í
heimspeki við Háskóla íslands og
fyrsta og eina konan sem er þar fast-
ráðinn kennari. Hún er menntuð í Banda-
ríkjunum og Þýskalandi og fjallaði doktors-
ritgerð hennar við
Humboldtháskólann í
Berlín um heimspcki
Nietzsches. Aðalvið-
fangsefni hennar hefúr
verið heimspeki 19. og
20. aldar en hún er
einnig þekkt fyrir skrif
sín um femíníska heim-
speki. Þessa dagana er
að koma út ritgerðasafn
hennar um þau efni:
„Kvenna megin“. Stúd-
entablaðið kom að máli
við Sigríði og spjallaði
við hana um jafnréttis-
mál og menntun en hún
er einmitt formaður
jafnréttisnefndar Há-
skólans.
Er menntun lykill að
jafnrétti?
„Undanfarna þrjá ára-
tugi hefúr verið hamrað
á því við stelpur að
menntun væri lykillinn
að kynjajafnrétti í sam-
félaginu. Þær hafa verið
afar duglegar að sækja
inn í háskólana, en svo
virðist sem aukin
menntun hafi ekki skilað
því jafhrétti sem vænst
var. Nú þegar konur
koma út á vinnumarkaðinn með þennan lyk-
il er eins og búið sé að skipta um skrá. Þær
eru enn fámennar í stjórnunarstöðum og
harla ósýnilegar í fjármálaheiminum og
háskólar víða erlendis, vill leggja sitt afy
mörkum til að stuðla að því. Því hefúr verið
ráðist í sérstakt jafnréttisátak innan Háskól-
ans.“
Einstaklingshyggja í stað femínisma?
Sigríður segir kynjafræði vera mikilvæga
fræðigrein til að bregða vissu ljósi á samfélag
og menningu. „Maður verður var við að
sumar ungar stelpur eru hálffeimnar við að
segjast vera femínistar. Þessi auðkenning
getur jafnvel orðið að hálfgerðu skammar-
yrði. Þetta held ég að sé á misskilningi byggt
og því miður held ég að sumar ungar stelp- '
ur haldi að þær falli í áliti hjá strákum við að
segjast vera femínistar. Ég held að allt jafn-
réttissinnað fólk sé í hjarta sínu femínistar
því femínismi gengur út á að vinna að sam-
félagsbreytingum sem koma báðum kynjum
til góða. Það hlýtur að vera eitthvað bogið
við það að konur eiga ekki nema 1% af fjár-
magni heimsins. Femínísk sýn er einfaldlega
aðferð til að skilja samfélagið út ffá kynja-
mismun og getur þannig dýpkað skilning
okkar á því. Það að hann hefúr lent í
bakslagi upp á síðkastið stafar hugsanlega af
þeirri miklu markaðs- og einstaklingshyggju
sem ríkt hefúr í samfélaginu. Það hefúr síast
inn í fólk að allt sé undir því sjálfú komið og
allir geti allt vegna eigin verðleika; kyn skipti *
einfaldlega ekki máli. Þetta er hins vegar
fjarri veruleikanum sem sést á því hve fáar
konur eru í stjórnunarstöðum í samfélaginu,
t.d. á fjölmiðlum og í stórfyrirtækjum. Við-
námið er enn töluvert vegna þess að menn-
ingarbundnar klisjur um kyn og kynhlutverk
eru enn grasserandi.“
Katrín Jakobsdóttir
Nú í október hófst formlega jafnréttisá-
tak Háskóla íslands. Um þessar
mundir eru svo einstök verkefni á
framkvæmdaáædun þess að fara af stað.
Stúdentablaðið kom að máli við Rósu Er-
lingsdóttur, verkefnisstjóra átaksins, og
spurði hana hvað væri helst í gangi.
„Nú er að hefjast hvatningarátak í fram-
haldsskólum. Það verður þannig að um það
bil 40 konur, verk- og tölvunarfræðingar og
nemar í þessum greinum, heimsækja alla
framhaldsskólana. Þá fara kannski tvær til
þrjár konur í hvern skóla og halda kynning-
arfúnd sem verður öllum opinn, en stúlkur
verða hvattar sérstaklega til að koma.
Hvatningarátakið stendur yfir nú á vorönn
og verður svo vonandi endurtekið að ári.
Markmiðið með þessu er ekki að kynna ná-
kvæmt skipulag námsins heldur fyrst og
fremst að veita stelpum innsýn í hcim þekk-
ingar- og upplýsingatækniiðnaðar. Áhuga-
sömum stelpum í framhaldsskólunum verð-
ur svo boðið að heimsækja verkfræðistofúr
og hugbúnaðarfyrirtæki sem og vinnustaði
Landsvirkjunar, Eimskipafélagsins og Orku-
veitu Reykjavíkur, sem eru sérstakir sam-
starfsaðilar jafnréttísátaksins. Stundum fara
stelpurnar með kvenverkfræðingum í vinn-
una og fá sérstaka móttöku og starfskynn-
ingu undir handleiðslu þeirra. Uti á landi
verða einkum vinnustaðir Eimskipafélagsins
og Landsvirkjunar heimsóttir; hafnarsvæði
og virkjanir.“
Hagnýt sumarnámskeið
Næsta verkefni átaksins verður svo sumar-
skóli jafnréttisátaksins en á veguni hans
verða haldin nokkur námskeið, einkum ætí-
uð stelpum en opin strákum, ffá miðjum
maí og fram í júní.
„Á meðal þeirra er kynning fyrir
kvennemcndur í hug- og félagsvísindagrein-
um um notkun tækninnar og starfsmögu-
leika í upplýsingaiðnaði en það held ég að
gæti verið rnjög hcppileg uppákoma. Eins
og staðan er nú skilar Háskólinn annaðhvort
mjög tæknimenntuðu eða alls ekki tækni-
menntuðu fólki frá sér og það er ekki endi-
lcga besta blandan fyrir atvinnulífið. Þetta
væri þá einnig liður í að rjúfa deildarmúra
og stefna saman hug- og félagsvísindafólki
annars vegar og tæknivísindafólki hins vegar
en ráðgert er að halda málstofú um við-
fangsefnið á sama tíma. Þá má nefna stjórn-
unar- og leiðtoganámskeið fyrir kvennem-
endur á lokanámsári í öllum deildum skól-
ans á vegum IMG, námskeið um fyrirtækja-
stjórnun og frumkvöðlafræði fyrir kvennem-
endur á lokanámsári á vegum Impru og
námskeið í stjórnun lista- og menningar-
stofnana fyrir stúlkur sem eru að útskrifast
úr hug- og félagsvísindagreinum en það er
styrkt af Sjóvá-Almennum.“
Samkvæmt Rósu verður hugsanlega inn-
heimt sanngjarnt skráningargjald fyrir nám-
skeiðin en að öðru leyti verða þau stúlkun-
um að kostnaðarlausu.
Kennslufræði raungreina
Margt fleira verður á dagskrá jafnréttisátaks-
ins á næstu önn og á döfinni er málþing um
kennslufræði raungreina sem á vafalaust eft-
ir að vekja mikla athygli enda mikilvægt mál
þar á ferð. Samkvæmt Rósu verður ekki síst
lögð áhersla á hvernig hægt er að kenna
raunvísindi þannig að þau höfði til stúlkna.
„Þannig hafa rannsóknir sýnt að það hefúr
laðað fleiri stelpur að raunvísindanámi ef
námsbrautunum er lítillega breytt, t.d. með
því að bæta við heimspeki, vísindasögu og
menningarfræði. Einnig ef þau eru tengd
við eitthvað raunhæft, segjum að byggja
vindmyllur í þróunarlöndunum, reisa virkj-
anir eða leggja vegi. En þetta er stórt mál
sem er skammt á veg komið hérlendis.
Rannsóknir þar sem svokallaðri kynjavídd er
beitt í kennslufræði raungreina eiga sér hins
vegar langa sögu í nágrannalöndum okkar.“
Katrín Jakobsdóttir

stúdentablaðið - febrúar ‘01 19