Dýraverndarinn - 01.11.1973, Síða 5

Kennslustund
á Dalsvatni
Dalsvatn er heiðartjörn nærri
syðst í Dalaheiði í Mýrdal. Það
er ca. 450 metrar frá austri til
vesturs yfir það þvert, lítt
skemmra norður og suður. Snöggt
á litið virðist það að mestu hring-
laga. Nokkrir hólmar eru í því
austanverðu, og suðvestan eru
tveir litlir hólmar. Þar rennur úr
því smálækur, sem að vatns-
magni fer eftir úrkomu, en þorn-
ar aldrei. Vatnið iiggur í 212 m
hæð yfir sjó. Mesta dýpi þess er
um 1 m, en víðast frá 50-70 cm.
Bakkar liggja að því á þrjá vegu,
víðast um 1 m á hæð, en að vest-
an er lítið gróinn melur, og er þar
malar- og sandfjara að vatninu.
Á korti herforingjaráðsins er
Dalsvatn ranglega nefnt Dal-
tjörn, en það örnefni er á starar-
flóði í engjum Stóradals og Fjósa.
Nokkur gróður er í Dalsvatni,
enda verður það volgt á heitum
sólskinsdögum, og ekki hef ég
komið að því öllu botnfrosnu, þó
að frosthörkur hafi verið búnar
að ganga. Mest er þar áberandi
heldur smávaxin þráðanikra Po-
tamogeton filiformis.
Nokkurt dýralíf mun vera í
vatninu, þó að ekki sé þar fiskur.
Þar er t. d. lónabobbi og smávax-
m skel (samloka), sem ég af
slóðaskap hef ekki fengið greinda
DÝRAVERNDARINN
til tegundar. Á sumri hverju er
nokkurt fuglalíf við vatnið. Þann
10. júní 1964 sá ég þar lómahjón
með einn lítinn unga, sem virtist
þá rétt nýskriðinn úr eggi. Hreið-
ur þeirra hafði verið í öðrum
suðvesturhólmanum.
Ekki veit ég til að lómur hafi
orpið við Dalsvatn áður, enda
lítið um hann hér um slóðir,
nema lítilsháttar við Heiðarvatn.
Þar verpa oftast 2 til 3 pör og
hafa gert það í mörg ár, enda er
þar gott til bús fyrir lómana, því
að mikill silungur cr í vatninu, en
stundum hafa netin orðið þeim
að aldurtila.
Á lognkyrru blíðviðriskvöldi
21. júní var ég að ihuga að fuglum
í sunnanverðri Dalaheiði og kom
að Dalsvatni kl. 1.30 um nóttina,
stundina, sem mófuglarnir þeygja.
Ekkert rýfur kyrrðina nema ár-
niður í fjarska og eitt og eitt garg
í svartbaknum, sem finnst ég
vera tortryggilegur. Þó læt ég
fara svo lítið fyrir mér sem mér
er kleyft, því að nú hafði ég
hugsað mér að athuga betur hátt-
erni lómsins, og ég fór ekki er-
indisleysu. Ég kom að vatninu
rétt hjá hreiðri lómsins og lagð-
ist þar milli þúfna rétt við vatns-
bakkann, þar sem vel sást yfir
vatnið. Skammt austutr með
bakkanum var fullorðinn lómur
og ungi. Úti á miðju vatni var
annar fullorðinn lómur, sem virt-
ist vera að gefa hinum gætur.
Synti hann annað veifið nokkuð
í átt til þeirra, en síðan til baka.
Virtist mér hann alltaf synda í
sporöskjulöguðum hringjum og
færast smátt og smátt nær fuglin-
um með ungann. Ég ályktaði, að
þarna væri um aðkomufugl að
ræða, og langaði að sjá móttök-
urnar, sem hann fengi, þegar
hann kæmi til hinna.
Úr þessu varð þó ekki, því að
eftir um það bil hálfa klukku-
stund heyrði ég vængjaþyt yfir
mér, og í sömu svipan renndi sér
lómur niður að vatninu og settist
skammt frá fuglinum með ung-
ann. Sýnilegt var að hann var að
koma úr aðdráttarferð, því að út
úr öðru munnviki hans iöfðu tvö
spegilgljáandi síli, að sjá annað
hvort trönusíli eða sandsíli. Þeg-
ar ekki sást merki þess, að eftir
honum væri tekið, vældi hann
nokkrum sinnum og kom þá held-
ur hreyfing á þá, sem fyrir voru.
Fuglinn, sem var einn á miðju
vatni hóf sig til flugs og hvarf til
austurs, en unginn tók að synda
í átt til þess aðkomna og fylgdi
fullorðni fuglinn honum eftir.
Þegar unginn nálgaðist þann með
veiðina, virtist hann hafa mik-
inn áhuga á því að ná í sílin. En
það var ekki eins auðvelt og virt-
ist, því að þegar hann var rétt að
ná til þeirra, herti sá gamli sund-
ið og stefndi í átt að hreiðrinu.
Var þetta mér stórum í hag, því
að þá gat ég betur séð hvað gerð-
ist. Þegar fuglinn með sílin átti
skammt eftir að hólmanum,
hægði hann á sér, en er unginn
var kominn að hlið hans, stakk
hann sér á kaf í vatnið. Reyndi
þá unginn að gera slíkt hið sama,
en það gekk ekki vel, því að dún-
ungi er léttur og rnikið flotmagn
í dúninum. Samt hafði hann það
að mestu í þriðju atrennu, en allt-
af stóð þó gumpurinn upp úr, og
áfram varð hann að synda í kaf-
inu. Þegar þeir komu upp, var
annað sílið horfið.
Nú hafði komið svo lítið bil á
milli ungans og gamla fuglsins,
og beið hann nú kyrr á meðan
5