Stúdentablaðið - 01.05.2007, Qupperneq 19

upp með til þess að finna. í ferlinu
þróast sagan; hún þroskast og breytist
eftir því sem upplýsingamar ná
víðar og eftir því sem myndin verður
heildstæðari. Þá eru vinnubrögðin að
búa sér til plan og ákveða hvemig
segja skuli frá þessu. Svo er það að
skrifa og staðreyna og fá staðfest það
sem maður var ekki viss um í fyrstu
yfirferð.“ Segja má að yfirferð Agnesar
sé í heild Rannsóknarblaðamennska
101.
Starfsaðferðir
Þegar blaðamenn em almennt spurðir
út í starfsaðferðir ljölmiðla þá er
oft lítið um svör og menn víla sér
undan að gagnrýna kollega sína. Hið
dæmigerða svar gæti verið á þessa
leið; Starfsaðferðir em almennt góðar
en það geta alltaf komið mál sem em
umdeild.
Þegar spurningin lítur hins vegar
að DV þá er ekki skortur á svörum.
Það virðast allir hafa skoðanir á þeim
starfsaðferðum sem DV viðhélt á
meðan að blaðið var sem umdeildast.
Blaðið sem gaf sig út fyrir að vera
rannsóknarblaðamennskublað á
meðan að margir töldu það vera á
botni blaðamennskunnar. Ólafur
var einn af þeim sem aðhylltist þá
skoðun og hafði þetta um málið að
segja: „Vinnubrögðin á DV vom
skelfileg og maður veit ömgglega
ekki nema helminginn af því... Þetta
var níðingsblaðamennska sem gekk
út á að velta sér upp úr ófömm fólks
með mjög óvönduðum hætti. Eg
veit að blaðið hótaði stundum fólki
umfjöllun ef það kom ekki í blaðið
og var sterklega gefið í skyn að sú
umfjöllun yrði ekki viðkomandi
mjög hagstæð.“ Agnes bætir við þetta
og segist ekki hafa verið hreykin
af að vera í sama stéttarfélagi og
þeir menn sem vom að gera út á
veikindi, niðurlægingu og örbirgð
annarra með misjafnlega skelfilegum
afleiðingum. Jóhannes tekur undir
með kollegum sínum og nefndi
dæmi um hvemig Kompás nálgaðist
málin með ólíkum hætti og DV. Sagði
hann svokallaði tamningamaðurinn í
Kompás þættinum hefði t.a.m. ekki
verið myndbirtur vegna þess að hann
væri ekki opinber persóna. Sýnir það
best hvaða álit Jóhannes hefúr á þeim
aðferðum sem viðhafðar vom á DV.
Vinstri slagsíðan
Ólafúr hefúr miklar skoðanir á því
hvemig honum finnst ijölmiðlar
standa sig og vílar það ekki fyrir sér
að gagnrýna starfsaðferðir annarra
blaðamanna meðan margir kollegar
hans vilja halda slíkum skoðunum
útaf fyrir sig. í því sambandi má
nefha ítök stjómmálaflokka í
fjölmiðlum. Löngum hefir t.d. verið
talað um að vinstri slagsíða einkenni
suma þeirra. Hvort hún eigi við rök að
styðjast skal ósagt látið en þó verður
að viðurkennast að hægri menn em
sennilega líklegri til að vinna í banka
en áblaði. Ólafúr sagði þetta um vinstri
hliðina: „Á tímabili var Fréttablaðið
orðið Samfylkingarblað en núna
er erfitt að sjá einhverja skipulega
salagsíðu á þeim bænum... Utvarpið
stendur með umhverfissinnum gegn
stóriðju og það sást í umljöllun þess
um álverið í Hafharfirði... Mér fannst
Stöð 2 vera með vinstri slagsíðu í
seinustu sveitarstjórnarkosningum 1
umfjöllun sinni á kosninganóttinni
um fyrstu tölur og hvemig túlka bæri
úrslitin.“ Almennt séð að mati Ólafar,
þá hallast fréttamenn til vinstri.
Starfsaðferðírnar
En hvemig er með starfsaðferðir
fjölmiðla almennt? Hallar bara á
greyið hægri menninna sem vinna
í bönkunum? Helsti galli Stöðvar 2
að mati Ólafs er að uppslættimir í
upphafi fréttatímans ganga lengra
en fréttin sjálf. Aðeins í ætt við
æsifréttamennskustíl, er algjör óþarfi
og kemur þeim í koll þegar uppi er
staðið.
„Morgunblaðið á til alls konar
undarlegheit," að mati Ólafs og
finnst fréttaskýringamar sem hafa
verið á forsíðunni stundum mjög
fúrðulegar. „Þetta er nýtt hjá þeim að
vera með efni á forsíðunni þar sem
ekki er skrifað á stofhanafréttamáli
heldur er eins og þú sætir á kaffihúsi
og blaðamaðurinn væri að segja þér
hvað væri málið. Dæmi um nokkurt
taktleysi hjá Morgunblaðinu var
umfjöllunum að Sjálfstæðisflokkurinn
væri orðinn mjög grænn sama dag og
Vinstri hreyfingin - Grænt framboð
hélt landsfúnd. Það var engin frétt í
þessu og augljóslega verið að þjóna
hagsmunum flokksins," segir Óalfúr.
Traustið
En getum við treyst fjölmiðlum miðað
við það sem fram hefúr komið? Agnes
er ekki viss en hún telur að hægt sé
að treysta Morgunblaðinu eins og
gefur að skilja. Ólafúr setur fyrirvara
á traustið: „Það er eins og að spyrja:
Getur þú treyst manni sem lýgur einu
sinni í mánuði? Þú vilt alla vega ekki
treysta þeim í blindni. Oftast segja
þeir satt og rétt frá og vinnubrögðin
til fyrirmyndar í meirihluta tilvika en
það eru alltaf þessi tilvik og þau koma
reglulega upp. Það þýðir að þú þarft
alltaf að vera á varðbergi, þú veist
ekki hvenær ósanna fréttin kemur.
Það þarf að temja sér að horfa á fréttir
með gagnrýnum augum.“
Enginnerfullkominn
Fjölmiðlar þurfa að fá stöðugt
aðhald. Spumingin er hins vegar hver
eigi að veita þeim það. Lesendur?
Ríkið? Eigendur? Jóhanneserr ekki í
vafa og segir að það sjáist best með
endalokum DV á sínum tíma að
fólkið í landinu eigi að sjá um það
hlutverk. Agnes tekur annan pól í
hæðina og aðhaldið fyrst og ffernst
eiga að vera í verkahring fjölmiðlanna
sjálfra. Blaðamannafélag Islands
hefúr sínar siðareglur og það er
visst aðhald en hún telur jafnframt
að ritstjómir hvers fjölmiðils verði
að setja sína starfshætti. Ólafúr er
nokkuð sammála Agnesi hvað þetta
varðar og segir að Ijölmiðlar séu að
mörgu leyti best til þess fallnir sjálfir.
„1 fyrsta lagi vita fféttmenn hvaða
hættur þarf að varast í starfinu og geta
þannig áttað sig á hvar kollegar sínir
hafa misstigið sig. I öðm lagi hafa
þeir ofl einnig bakgrunnsupplýsingar
um málið. í þriðja lagi hafa þeir meiri
trúverðugleika ef þeir hafa gagnrýni
sína málefnalega og vandaða. Þá held
ég að fólk leggi frekar við hlustir
en ef t.d. stjómmálamaður segir að
eitthvað sé ósanngjamt. Stór hluti af
því aðhaldi sem fjölmiðlar geta fengið
er ffá þeim sjálfúm en það virðist vera
eitthvað þagnarbindindi í gangi. Það
er yfirlýst stefna hjá Morgunblaðinu
að gagnrýna ekki aðra fjölmiðla.
Þetta er alger reginmisskilningur
því auðvitað er enginn fullkominn.
Ef engin má gagnrýna nema sá sem
er sjálfúr fúllkominn þá er enginn
gagnrýndur og það er mjög slæmt. Það
verður til þess að menn komast upp
með alls konar óvandaðri vinnubrögð
en ella. Allir Ijölmiðlar ættu hiklaust
að skrifa og gagmýna hverja aðra
þegar tilefni er til. En kannski vilja
þeir ekki gagnrýna kollega sína og
vera frekar í góðum fíling á næsta
pressuballi. Kannski finnst þeim þeir
ekki hafa efni á því vegna þess að þeir
em ekki sjálfir fullkomnir. Enginn er
fullkominn.“
Sjálfstæði ritstjórna og
eignartialtí
Ólafúr telur að eigendur hafi ekki
áhrif dagsdaglega með því að hringja
í blaðamenn og segja þeim hvað þeir
eigi að skrifa. Það er frekar að þeir
velja þá aðila til að stýra fjölmiðlunum
sem þeir telja að séu þeim hliðhollir.
Þar með séu áherslurnar lagðar hvaða
mál verða tekin og við hverja er talað.
Fjölmiðlar
Blaðamenn átta sig ekki oft á hvað
er í gangi. Að einhverju leyti stunda
þeir sjálfsritskoðun. Ólafúr heldur að
eignarhald hafi mest áhrif á skrif um
viðskipti og viðskiptalega hagsmuni.
Þar fari íjölmiðlamir síður gegn
hagsmunum eigenda sinna.
Heimildamenn
Að lokum er ekki komist hjá
að minnast á heimildamenn.
Eðli málsins samkvæmt væri
rannsóknarblaðamennska ekki uppá
marga fiska án þeirra. Skiptar skoðanir
em um það í þjóðfélaginu hversu
mikillar leyndar heimildamenn eigi
að njóta. Olafúr er þeirrar skoðunar
að blaðamenn eigi aimennt ekki gefa
upp heimildamenn sína. Aðalhættan
er þó sú að nafnlausir heimildamenn
noti blaðamanninn til að koma á
ffamfæri einhverju bulli sem gagnast
þeim vel í trausti þess að það verði
aldrei sagt hverjir þeir em og þeir
munu aldrei þurfa að standa fyrir því
neins staðar. Blaðamaðurinn situr
eftir í súpunni með ranga ffétt. Þegar
blaðamenn lenda í því þá eiga þeir
að upplýsa um heimildamanninn.
Ólafúr heldur að flestir blaðamenn
séu ósammála honum um þetta. „Ef
ég kæmist að því að heimildamaður
hefði yísvitandi leitt mig í gildru
þá kæmi það mjög vel til greina að
fletta ofan af heimildamanninn."
Með því telur Ólafur að verið sé að
gera blaðamennskunni greiða því þá
gera menn þetta síður. Að hans mati
er það frekar algengt að menn noti
sér nafnleysið og skjólið til þess að
afvegaleiða fréttamenn og menn gera
það síður ef þeir geta þurft að standa
fyrir máli sínu. Ólafúr telur það
þjóðþrifaverk að taka þetta upp.
Dagný Ingadóttir
dagny@ffolvi. is
Ljósmyndari: Sigurður Gunnarsson
„Fáránlega
ódýrt!“
Ungur háskólanemi segist hálf
undrandi á símreikningum sínum
eftir að hann skipti yfír í SKO.
„Eg var að borga alltof mikið fyrir símnotkun og var eiginlega
kominn í hálfgerðan vítahring. Eftir að ég skráði mig í SKO
hefur allt breyst. Núna á ég alltaf smá pening afgangs um
mánaðarmótin og ef ég tel allt árið þá er ég að spara heilan
helling. Svo losnar maður líka við að fá þessa reikninga heim.
Stór plús.“
Félag íslenskra
hryðjuverkamanna
Félag íslenskra hryðjuverkamanna, eða FIH, var stofnað með
pompi og prakt síðastliðinn föstudag. Að sögn Guðjóns
Sigurðarsonar, formanns, gjaldkera og ritara félagsins, hefur
stofnun þess verið í bígerð í nokkur ár en ekki gefist tími til að
ganga formlega frá málunum. Guðjón er eini meðlimur félagsins
en telur það ekki koma að sök þar sem hann hafi urn árabil verið
öflugur í hryðjuverkastarfsemi ýmiss konar en meðal afreka hans
á því sviði má nefna að hann lét bananahýði falla við hlið
öskutunnu árið 1974 og henti reikningsyfirliti frá bankanum án
þess að opna það í ágúst árið 1982.
Guðjón Sigurðsson hryðjuverkamaður glaðbeittur á svipinn.

Ánægður eigandi stúdentakorts
SKOog
Stúdentakortíð
- hin fullkomna blanda?
Allir viðskiptavinir SKO sem eru með stúdentakortið geta fengið 500
kr. inneign á mánuði út skólaárið og því um stórfenglega kjarabót að
ræða. Ungur stjómmálafræðinemi sem mætti í vísindaferð til SKO
komst svo að orði: „Ég hef varla þurft að kaupa mér inneign síðan ég
skráði mig í SKO. Þetta er einfaldlega hin fullkomna blanda - svona
eins og kók og prins!“
Tala meira.
Hringt í SKO GSM-síma

4
r

Hringt í aðra GSM- og heimasíma
í alla GSM-síma á Islandi
SKO og Stúdentakortið
SKO býður jafngóda GSM-þjónustu og hin simafyrirtækin, innanlands
og erlendis. Eini munurinn er lægra verð! Pað kostar EKKERT að færa
GSM-símanúmerið til SKO. Þú skráir þig í þjónustuna á www.sko.is.
ODYRA SIMAFELAGIÐ