Nýja stúdentablaðið - 19.12.1933, Blaðsíða 2

2
NÝ J A S T Ú D E N TABLAÐIÐ
1933
eftirbreytnina í verki), hefur upp ýmislegan fagnað, syng-
ur sáJma, býður sjálfum sér og öðrum góðar stundir og
scgist vera að lialda fæðingarliátíð frelsara síns.
Svo skaj)ast ])á öðrum ]>ræði jólahaldið, er Jitið er á sál-
far mannanna: Tregðan, liugsanaletin, vitandi sjálfs-
hlekkíng og óafvitandi, leit el'tir undankomu frá siðræn-
um og félagslegum kröfum, sem þó er játað liálft um
hálft, að réttmætar séu. Á marga lund falsar kristinn
maður og kristið mannfélag liina gullnu mynt persónu-
legs og félagslegs siðþroska og vitþroska. En vitund ])ess
verknaðar lætur þó stundum svo ó sér bæra, að liún knýr
til yfirbótar og þá um leið lil nýrrar fölsunar. Og þar
mætum vér trúarsiðum ýmsum. t. d. jólunum, sem eru
einn þáttur hinnar civiliseruðu skurðgoðadýrkunar hins
kristna siðar. Einu sinni á ári eru jólin látin veita lausn-
arfrið eftir meir en 360 daga sviksemi við þroskamark
þess manns, sem talið er, að hátíðin sé helguð. Þeir, sem
hann gerði kröfur til, halda sjálfum sér afmælisveizlu
iians, í stað hinnar hiklausu, markvissu viðleitni til ágæt-
ara lífs, sem var Iiið eina, sem hann krafði þá um. Og
auðvitað er liátíðarlialdið talið slik viðleitni. En livar er
lífið, hið nýja lifið?
En fjarri fcr því, að fullsögð sé sagan, þótt getið sé
liinnar trúarlegu iiliðar jólahaldsins, er að einstaklingi
veit. Ef skilja á trúarlegt fyrirbæri, verður eigi fram hjá
Iiinum félagslegu rökum þess gengið. Og þangað er að
leita heimilda, hverju jólahaldið mótast. Að vísu eru jólin
aðeins lítið alriði þess víða viðfangsefnis, að sjá og skilja
og rekja, hvernig hin félagslegu öfl móta og nota Iiin
skipulagshundnu trúarbrögð i sína ])águ, Jivernig þannig
er rangfært og falsað á margvíslegan liátt líf þeirra manna,
sem trúarbrögðin kenna sig við, og hvernig þeim mönn-
um eru gerðar upp skoðanir — á þeirra eigin ábyrgð. En
slikt er eigi verkefnið bér. Aðeins skal bent á fáein atriði
í sambandi við jólin.
Augljóst cr hverjum, er sjá.vill, að jólahaídið mótar eigi
félagslega menning, heldur mótar hún jólahaldið. I stærri
atriðum sannar hin sama staðreynd sig. Framleiðslu- og
viðskiptaöflin hafa, sem oftar, kunnað að nota sér þetla
trúarlega lielgihald og festa ])að í sessi. Þeim öflum er eigi
ofviða að skapa t. d. jólagjafasið og sérstaka tízku í jóla-
skrauti. Eigi er þeim lieldur ofviða að ska])a og viðhalda
og auka ýmsar „jóla“þarfir. Þyngri Grettistökum hafa
þau varpað um set öflin þau. Væri eigi nógu skilnings-
aukandi að athuga t. d. liér í Reykjavík, hvor setti meiri
blæ á jólahaldið Kristur eða kaupmaðurinn. Ef einbver
fremdi ])á athugun hleypidómalaust og án fyrirframsann-
færingar, myndi opnast skilningur á ýmsum stærri at-
riðum, sem erfiðara kynni að vera að hrjóta til mergjar
án þessa undanfara.
Skyldi eigi Kristi sjálfum, „höfundi jólanna“, eins og
stundum er sagt í virðingarskyni, veilast létt að finna
samband sitl við ýmis fyrirbrigði jólahaldsins, ef hann
t. d. ætti leið um Reykjavik um jólín? Hann myndi víst
skilja og gleðjast, er hann yrði var við jólafögmiðinn —
fögnuðinn yfir fæðing hans —, sem gagntekur lærisveina
hans og áhangendur svo mjög og gerir ])á svo góða um
jólin. I3á ætti liann víst eigi erfitt með að skilja boðskap
sinn og finna hugsanir sínar i orðum mannanna í hinum
siðu, svörtu flíkum, sem gefa svo oft kærkomin og vel
notuð tækifæri til tígulegs göngulags. Og ])á ætti liann
eigi að þurfa langan tíma til að kannast við sjálfan sig
og silt málefni i ýmsum merkilegum „jóla“hlutum, t. d.
„jóla“skrögg, „jóla“vindli, „jóla“útsölu, „jóla“öli, „jóla“-
flibbum, „jóla“fötum, „jóla“ljósum, „jóla“bösurum,
„jóla“balli og „jóla“rakstri og hver vcil hvað mörgu, sem
jólunum er „helgað“.
Mjög er fjarri mér að lasta kaupmannastéttina. Ilún er
sannarlega, sem aðrar stéttir, barn og brjóstmylkingur
síns menningartímabils. Ég undrast eigi almætti við-
ski])ta og framleiðslulifsins né bið prúðbúna en hvers-
dagslega kapphlaup um skraut og fjármuni i sambandi
við jólahald kristins heims. Hin félagslegu öfl, er líf vort
lýtur, liafa engar ástæður til að draga sig í hlé um jólin
frekar cn endranær — einmitt ])vert á móti. Þau öflin
eru sérstaklega nösk á að nota i þjónustu sina trúarlegar
blekkingar, íesla þær í sessi og jafnvel finna þær upp
og færa til sins vegar. Og í myrkurþrunginni, fjörstola
skannndegisdepurðinni kann liið félagslega vald að meta
slíkt hátíðarhald bljúgum og bágstöddum til Imggunar
og hugardreifings. Til margra skaula getur blásið þaðan
og eigi er ráð nema i tima sé tekið. (ié)ð visa, sem hefir
sín tilætluðu álirif, er að minnsta kosti aldrei of oft
kveðin. En hér er kömið að kapitulanum, sem eigi
verður þessu sinni skráður hér, kapitulanum um liinn
örlagaþunga skrípaleik, er liin skipulagsbundnu máttar-
völd þjóðfélagsins laka trúarbrögðin í sína þjónustu,
láta þau svikja lifið, sem þau segjast eiga að fegra og
fullkomna, en skipa þeim i þjónustu kúgunar og klafa-
bundinnar liugsunar.
Allt þetta undrast ég eigi lengur. En gagnvart annarri
staðreynd skellist ég: Allt er þetta gert í nafni Krists og á
bans ábyrgð og stutt beinlínis og óbeinlínis af þeirri
stofnun, sem kennir sig við nafn hans og segisl geyma
anda bans. Hvort skilur hún eigi eða vill eigi skilja?
Þetta býr þá einnig í dýrkuniinii á fæðingardegi hans
og fæðingu bans, sem virðist liafa lifað i fullkomnu
vitundarlííi hreinskilninnar og kærleikans og i ramefldri,
máttþrunginni mótstöðu gegn hlekking, rangsleitni og
kúgun, í hverju formi, sem slíkt birtist.
Svo er ])á um jólahaldið. Trúarlega séð er ])að m. a.
civiliseruð dulbúin skurðgoðadýrkun. En á liinn bóginn er
það orðið m. a. lcærkomin markaðsaukning, sem fyrir
])á sök eina slæði óhaggað um aldir, og þar á ofan ein af
íjölmörgum öryggisráðstöfunum gegn hinum sociölu
þensluöflum. Blekking og rangsleitni i nafni vaxtarins
og lífsins!
Vesalings jötubarnið, sem kristinn heimur gerir að
skurðgoði, lil ])ess að losna undan kröfunum, sem full-