Melkorka - 01.03.1960, Blaðsíða 17

Viðtal við dr. Selmu Jónsdóttur
listfrœðing
Frú Selma Jónsdóttir er tyrsta konan, sem ver dokt-
orsritgerð við Háskóla Islands. I tilcfni af því sneri
Melkorka sér til hennar með eftirfarandi spurningar:
Vilduð þér ekki segja okkur helztu œviatriði yðar?
Ég er fædd 22. ágúst 1917 í Borgarnesi. Foreldrar
mínir voru Jón Björnsson frá B;c, kaupmaður í Borg-
arnesi, og kona Helga M. Björnsdóttir frá Svarfhóli.
Þér eruð eklii cinungis fyrsta íslenzka konan lieldur
fyrsti Islendingurinn, sem lýkur háskólaþrófi i lista-
sögu. Vilduð þér ekki segja okkur það helzta frá náms-
ferli yðar?
Ég útskrifaðist úr Verzlunarskóla íslands 1935. Stund-
aði nám í Þýzkalandi 1936. Lauk Associatcd in Arts
prófi (hliðstætt stúdentsprófi) 1942 við Háskólann í
Berkeley, Kaliforníu. Lauk Bachelor of Arts prófi í
listasögu 1944 frá Barnard Collegc, Columhia háskól-
anum í New York. Stundaði framhaldsnám við Colum-
bia háskólaun 1944—1945 og við háskólann í London,
Warburg Institute 1946—1948. Lauk Master of Arts
prófi í listasögu 1949 frá Columhia háskólanum í New
York. Masters-ritgerðin heitir: The Portal of Kilpeck
Church, its place in English Romanesque Sculpture.
Hún birtist í The Art Bulletin í september 1950.
Þér eruð fyrsta konan, sem ver doktorsritgerð við
Háskóla íslands, vilduð þér ekki i þvi tilefni segja les-
endum Melkorku eitthvað frá aðdraganda þess.
Ég var ráðin að Listasafni ríkisins 1950 og skipuð
umsjónarmaður þess 1953 og hef verið það síðan.
l>ar sem Mastersritgerð mín var um 12. aldar högg-
myndalist var eðlilegt, jregar heim var komið, að hefja
rannsókn á fornum íslenzkum tréskurði. Urðu þá fyrir
mér fjalirnar frá Bjarnastaðahlíð, en þær vöktu sér-
staka eftirtekt mína vegna þess, hvað framandi þær
eru í norrænni myndlist. Á för minni til Ítalíu hatistið
1955 skoðaði ég mikið af fornum kirkjuskreytingum,
Atriði á einni fjölinni frá Bjarnastaðahlið.
Selma
Jónsdóttir
meðal annars í kirkjunni í Torcello, en hún er á lít-
illi eyju nálægt Feneyjum. I kirkjunni í Torccllo er
stór mósaikmynd af hinum byzanzka dómsdegi, en slík-
ar myndir eru mjög fágætar í Vestur-Evrópu. Nokkur
sérkennileg atriði úr þessari mynd fann ég síðar á fjöl-
unum frá Bjarnastaðahlíð. Varð það til þess, að ég
gerði ítarlegan samanburð á myndunum á Bjarnastað-
arhlíðarfjölunum við þær byzönzku dótnsdagsinyudir,
sein til náðist, en jrær eru upprunnar á Ilalíu, Konst-
antinópel og Litlu-Asíu á 11. og 12. öld. Niðurstaðan
varð sú, að með þvi að tengja saman myndaatriðin á
fjölunum og lýsingu sjónarvotta af myndskurði í Flat-
artungu í Skagafirði, sást að þarna hafði verið hyzönzk
dómsdagsmynd mjög fullkomin í efnisatriðum. Þarna
hefur verið ein af hinum mjög fágætu hyzönzku dóms-
dagsmyndum og sú eina, sem vitað er um að skorin
hafi verið í tré.
Um byzönzk menningaráhrif hér í fornöld, hefur
aldrei heyrst fyrr, svo að fundur þessarar myndar er
mjög athyglisverður. Má telja víst, að fyrirmyndin hafi
borizt til Islands, sem þáttur í boðun grísk-kajrólskrar
trúar, en af slíku trúboði hafa ekki farið neinar sögur.
Þó kemur í ljós af frásögn Ara fróða í íslendingabók
og ummælum Grágásar um ólatínulærða erlenda bisk-
upa eða presta hér, að hingað geti hafa komið á 11.
öld grísk-kaþólskir kennimenn. Hníga rök að því, að
menn þessir hafi komið frá Suður-Ítalíu og fengið i
Monte Cassino fyrirmynd að hinni byzönzku dóms-
dagsmynd í Flatatungu.
Að lokum vill Melkorka geta þess, að doktorsritgerð
frú Selmu hefttr vakið mikla athygli bæði innanlands
og utan og þykir mjög merkilegt verk.
Guðrún Einarsdóttir.
MELKORKA
17