Heilbrigðismál - 01.03.1983, Síða 21

Hfc'ILBRtGÐlSMÁL / Jónas Ragnarsson
ÚR FÓRUM LEITARSTÖÐVARINNAR / 3:
Of fáar konur skoða
brjóst sín reglulega
Meðal íslenskra kvenna er
brjóstakrabbamein efst á lista af
illkynja meinum. Það á ekki einung-
is við um rosknar konur heldur einn-
ig þær sem eru miðaldra og yngri,
allt niður í 25 ára aldur. Þessi
vitneskja er svo almenn meðal
kvenna að hnútar af ýmsu tagi, sem
myndast geta í brjóstum, valda tíð-
um miklu hugarangri uns þeir hafa
verið fjarlægðir og vefjaskoðun hef-
ur leitt í Ijós eðli þeirra. Rétt er að
hafa í huga að meira en níu af hverj-
um tíu hnútum eru góðkynja.
A seinni árum hefur verið sýnt
fram á að því fyrr sem meinin upp-
götvast, þeim mun meiri líkur eru á
bata, þar eð æxlið hefur þá ekki náð
að dreifa sér. Þetta leiddi til þess að
Krabbameinsféiag íslands hafði
forgöngu um að hvetja konur á ís-
landi til sjálfskoðunar brjósta og
þegar slíkir hnútar fyndust skyldi
þeim veitt þjónusta til greiningar
hvers eðlis hnútarnir væru. Jafn-
framt var tekin upp brjóstaskoðun í
Leitarstöð Krabbameinsfélagsins.
Röntgenmyndir af brjóstinu sýna
þéttingar í brjóstvef og sýnistaka
með örfínni nál gefur frumur sem
leiða í ljós hvernig hnútur, sem unnt
er að staðsetja með þreifingu,
reynist vera uppbyggður. Grun-
samleg svæði má nema brott með
skurðaðgerð og rannsaka vefja-
breytingar. Þjónusta af þessu tagi
hefur vrið við lýði hér á landi frá
1973 og hefur um þriðjungur
krabbameina í brjóstum kvenna á
íslandi verið greindur fyrir tilstilli
hópskoðana og þjónustu af því tagi
sem hér er lýst.
Hópskoðanir Krabbameinsfélags
íslands vegna leghálskrabbameins
hafa miðast við það að konur séu
skoðaðar annað hvert ár, en slíkt
þykir naumast nógu þétt til greining-
ar meina í brjósti. Því er það sem
SJÁLFSSKOÐUN BRJÓSTA, 1982
ára ára ára ára ára ára ára ára ára ára ára
aðaláherslan er lögð á sjálfskoðun
brjóstanna. í spurningalistum Leit-
arstöðvar Krabbameinsfélagsins,
fyrir konur sem mæta í hópskoðun,
er spurt um sjálfskoðun brjósta og
kemur þar fram, að aðeins þriðja til
fjórða hver kona skoðar brjóst sín
reglulega, nær helmingur kvenna
skoðar brjóst sín, en ekki reglulega,
en um það bil fjórðungur kvenna
skoðar brjóst sín alls ekki. Nokkur
munur er á þessu eftir aldri og eru
það einkum yngstu aldurshóparnir
sem fylgjast ekki nógu vel með
brjóstunum (sjá línurit). Eldri kon-
urnar virðast fylgjast frekar með
ástandi brjóstanna.
Mjög margar konur verða fyrir
þeirri lífsreynslu að finna hnút í
brjósti og margar oftar en einu sinni.
í raun er það svo, að sumar konur
virðast hafa tilhneigingu til þess að
mynda brjóstahnúta. Hinar
háttbundnu sveiflur hormónastarf-
semi líkamans, sem eru í tengslum
við tíðahringinn, hafa mikil áhrif á
brjóstvefinn. Margar konur hafa
svæði í brjóstvefnum sem svarar
hormónaáhrifum meira en aðrir
hlutar hans, sérstaklega á tímabilinu
laust fyrir blæðingar, og verður þá
vefurinn aumur viðkomu, spenntur
og þrimlar myndast í honum. Það
HEILBRIGÐISMAL 1/1983 21