Heilbrigðismál - 01.09.1996, Blaðsíða 20

Sigurður Óm Brynjölfsson
enginn valkostur vera milli þess að
vera of léttur og of þungur. Konun-
um finnst þær vera feitar vegna
þess að þær þykjast sjá einhverja
fitu á lærunum. A þann hátt gera
þær úlfalda úr mýflugu. Þær taka
einangruð atriði fyrir og alhæfa út
frá þeim. Einnig draga þær órök-
rænar ályktanir af því sem er að
gerast í kringum þær og af eigin
hegðun. Það er mikilvægt að leið-
rétta hugmyndir sem konurnar
hafa um fæðu og jafnframt að
styrkja sjálfsmat þeirra. Einnig er
nauðsynlegt að benda á hve vara-
samt er að taka mark á hugmynd-
um í þjóðfélaginu um æskilegt útlit.
Að jafnaði er það gert að mark-
miði að þyngjast hægt eða um 500-
700 grömm á viku. Líkamsrækt er
hafin fljótlega og reynt er að styrkja
tilfinningu fyrir eðlilegum líkama.
Eftir að kjörþyngd hefur verið náð
er stefnt að því að halda óbreyttri
þyngd á venjulegu fæði í viku fyrir
útskrift. Síðan er stúlkunni fylgt
eftir á göngudeild um langan tíma,
að minnsta kosti í eitt ár og jafnvel
lengur. Meðan á meðferð stendur
er fylgst með þyngd, hreyfingu,
hitaeiningum sem neytt er, hitastigi
og hormónabreytingum.
Yfirleitt er það hópur fagmanna
á sjúkrahúsum sem taka að sér
meðferð á lystarstoli, svo sem sál-
fræðingur, læknir, hjúkrunarfræð-
ingur, næringafræðingur og sjúkra-
þjálfari.
Þegar stúlkur með lystarstol fara
að þyngjast breytist afstaða þeirra
til hins betra og þær fara að ná átt-
um. Viss stig meðferðarinnar geta
þó verið erfið, til dæmis þegar þær
fara að fitna og finna fyrir hitatil-
finningu um það bil sem líkams-
starfsemin fer að taka við sér. Tíðir
hefjast sjaldan á meðan á meðferð
stendur. Oft þarf að bíða hálft til
eitt ár í eðlilegri þyngd uns það
gerist.
Þegar litið er á árangur meðferð-
ar á lystarstoli víða um lönd teist
hann góður í tæplega helmingi til-
fella. Þegar félagsleg aðlögun er
góð og stúlkurnar eiga vini eru lík-
ur á bata almennt góðar. Eftir því
sem best er vitað hefur enginn dáið
af völdum lystarstols hérlendis, að
minnsta kosti af þeim sem farið
hafa í meðferð.
Óhóflegt át á stuttnm tíma
Lotugræðgi er tengd lystarstoli
og í báðum tilvikum eiga einkum
konur í hlut. Röskun á líkams-
ímynd, þráhyggja um líkamsþyngd
og yfirdrifinn ótti við að fitna er
sammerkt með þessum kvillum.
Það sem einkennir lotugræðgi er
mikil þörf fyrir að borða óhóflega
mikið á skömmum tíma og kasta
upp strax á eftir svo og misnotkun
hægðalyfja. Þetta er gert til að
hreinsa líkamann áður en hann hef-
ur náð að melta eða taka fæðuna
upp. Margar þeirra kvenna sem eru
með lotugræðgi hafa náð mikilli
færni í að kasta upp. Þær ánetjast
þessu atferli og hugsa sífellt um
mat og líkamsþyngd. Hegðun í
tengslum við mat verður að áráttu.
Þær eru oft aumar í maga og kvið-
arholi. A morgnana vakna þær
gjarnan þrútnar í andliti.
Lotugræðgi getur verið hættuleg,
einkum vegna þess að kalíumbú-
skap líkamans hrakar en það getur
haft slæm áhrif á starfsemi hjartans
og leitt til dauða. Þyngd kvenn-
anna er yfirleitt eðlileg. Tannheilsu
hrakar vegna þess að í meltingar-
vökvanum sem kastað er upp eru
sýrur sem vinna á glerjungi tann-
anna og flýta fyrir tannskemmdum.
í lotugræðgi er ofátið vel undir-
búið. Keyptur er orkuríkur og auð-
meltur matur. Síðan er sest að
snæðingi og að lokum er öllu kast-
að upp. Borðað er yfir sig án þess
að mikið beri á. Það er erfiðara að
uppgötva lotugræðgi en lystarstol
því henni er haldið leyndri. Kon-
urnar eru líka tregar að viðurkenna
vandamálið og fara ekki í meðferð
nema þær eigi ekki annars úrkosti.
Orkuinnihald fæðunnar hjá lotu-
gráðugum konum er oft tvöfalt
eða þrefalt miðað við það sem er
hjá heilbrigðum konum. Aðeins lít-
ið af orkunni nýtist vegna uppkast-
anna.
Fæstar þeirra kvenna sem eru
með lotugræðgi hafa notið með-
ferðar því þær halda eðlilegri lík-
amsþyngd með þessum óvenjulegu
Þær konur sem þjást af lystarstoli
sýna oft óeðlilega hegðun og siði
þegar þær matast, svo sem að
borða í einrúmi, í myrkri eða
standandi.
20 HEILBRIGÐISMÁL 3/1996