Samtíðin - 01.06.1937, Page 19

SAMTÍÐIN
15
kvæmislífinu og sækja frumsýning-
ar leikhúsanna. Þá er hönum mjög
nauðsynlegt að leita sér verndar
áhrifamikilla manna. Það er látið
Iieita svo, að ekki þurfi verndar
við, en reyndin er önnur.
Þegar nemandinn hefir lokið
námi við leikskólann, verður hann
að reyna að útvega sér eitthvert
leikstarf, ef Dramatiska teatern
býður lionum ekki fasta stöðu. Þeir,
sem eiga því láni að fagna að ldjóta
fasta stöðu við eitthvert meira hátt-
ar leikhús, eru vitanlega langsam-
lega heppnastir. En hinir eru þó
fleiri, sem sitja árangurslaust í hið-
stofum leikliússtjóranna í þeirri
von að fá einhverja atvinnu. Og
smám samau bætast þeir í hóp
þeirra manna, sem eitt sinn mynd-
uðu kjarnann i leikflokki þeim, er
ferðaðist um landið að vetrarlagi.
Þvi miður verða þeir leikarar nú
flestir að láta sér nægja molana,
sem falla af horðum þeirra, sem
betur eru staddir.
Fvrir Heimsstyrjöldina var starf-
semi umferðaleikflokkanna í mikl-
um blóma. Ur hópi þeirra völdust
oft leikarar að leikhúsum stærstu
hæjanna hér í landi. Þessir flokkar
voru venjulega fjölmennir og við-
fangsefnin voru ekki valin af verri
endanum. Þar skiptust á leikrit eft-
ir Goethe, Schiller, Shakespeare og
frægustu nútimahöfunda. Umferða-
leikflokkarnir veittu ungum leik-
araefnum fúslega viðtöku, og var
það talinn mikill ávinningur að
hafa hlotið leikmentun á þessum
vettvangi. Leikhússtjórarnir i
Stokkhólmi og Gautaborg völdu sér
að jafnaði starfskrafta úr hópi far-
andleikaranna. Nú er öldin önnur,
þvi að enginn leikari kemst fram-
ar þessa leið. Það má heita sama,
hve efnilegir ungir leikarar eiga i
hlut, engir þeirra fá nú orðið starf
i Svíþjóð, án þess að þar komi
kunningsskapur eða sérstök vernd
til greina.
Orsökin til þess, að umferðaleik-
flokkarnir í Svíþjóð komust á von-
arvöl. var sú, að fjöldi leikhúsa
var reistur þar á árunum fyrir 1920.
Þá höfðu allir fullar hendur fjár,
og skemtanafíkn manna var gífur-
leg. Umferðaleikflokkunum fjölg-
aði einnig mjög um þessar mund-
ir. Hópar óleiklærðra manna gerð-
ust leikarar. Flestir þeirra gáfust
að visu upp innan skanuns, enda
reyndust þeir með öllu óhæfir til
starfans. Þegar hér við bættist, að
viðfangsefnin voru oftast af lélegu
tagi, minkaði brátt álit manna
allri starfsemi ummferðaleikar-
anna, og þar við situr enn þann
dag í dag. Hér við hættist hin örð-
uga samkeppni við kvikmyndaleik-
húsin. Og nú er svo komið, að starf-
semi umferðaleikflokkanna er í
höndum Rikisleikhússins svonefnda,
sem sendir fámennan leikflokk lit
um bygðir landsins á leikárinu.
Hvað aðhafast atvinnulausu leik-
ararnir? munu menn spvrja. Þeirra
hlutskipti er dapurlegt. Þegar leik-
húsin bregðast þeim, verða þeir að
reyna að vinna fyrir sér eins og
hest gengur. En eftir margra ára
Ieikstarfsemi eru ýmsir orðnir ófær-
ir til annarar vinnu. Þessir vesa-
Iings atvinnulausu leikarár eru i