Samtíðin - 01.05.1941, Blaðsíða 17

SAMTÍÐIN
13
Jón Magnússon skáld :
Islenzk tunga
NÚ um tveggja
missera
skeið hefur ver-
ið allmikið rætt
og ritað um
móðurmálið. —-
Helgi Hjörvar
rithöfundur birli
í „Vikunni" þann
20.marz 1940 rit-
gerð, er hánn nefndi „Um íslenzka
tungu“. Þá kom önnur ritgerð eftir
Árna Pálsson prófessor í tímaritinu
„Jörð“, „Málskemmdir og málvörn“.
En síðan liafa margir, karlar og kon-
ur, siglt í kjölfar þeirra, og hefur
hrevfing þessi farið vaxandi allt til
þessa dags.
Nú fyrir skönnnu kom á prent
hæklingur eftir þrjá miálfræðinga, þá
Sveinhjörn Sigurjónsson, Björn Guð-
finnsson og Magnús Finnbogason,
Fjögur erindi um islenzkt mál, er
þeir hafa sjálfir flutt í útvarpið nú í
vetur. Þeim farast orð á þessa leið i
formála: „Tilgangur okkar var að
henda á, að islenzk tunga er nú i
mikilli hættu. Er hin mesta nauðsyn,
að menn geri sér það ljóst. Annars
er borin von, að úr verði hætt“.
Það munu fáir verða til að ve-
fengja álit þessara manna, enda vita
það allir, sem einhverja skímu liafa
fyrir sér, að nútíðarmál vort er
meingað hæði í ræðu og riti. En til
þess að bót verði á því ráðin, verður
að leita orsakanna og hafa þar við
enga hlífð. Það er bezt að viðurkenna
það, sem satt er, að vér höfum verið
í styrjöld við þjóðlega menningu
vora og reist þjóðfélagshygginguna á
erlendum fjörusandi i stað þess að
grafa niður á hjarg vorrar eigin þjóð-
menningar og staðliálta.
Þó að ég nefni nöfn lærðra manna
hér að framan og vilji fúslega taka
undir mál þeirra, skal það þegar tek-
ið fram, að ég tala ekki úr þeirra
hópi, heldur úr flokki alþýðumann-
anna, sem aldrei hafa staðið innan
neinna skólavéhanda. Vér höfum
lifað á þeim auði einum, sem þjóð-
lifið í allri fátækt sinni hefur lagt oss
til. Menntun vora, ef nokkur er, höf-
um vér fengið með ])ví að skvggnast
í bókmenntir þjóðarinnar. Þær hafa
kennt oss málið og hundið hjarta
vort við áltliagann.
Ef vér lítum yfir þann bókakost,
sem skapazt hefur i landinu á síðustu
árum, ber miklu minna á hókmennt-
um þjóðarinnar en hinu erlenda
flóði, sem veitt er vfir landið. Ný út-
gáfufélög hafa verið stofnuð, sem
hvggja tilveru sína að miklu levti á
erlendum efniviði og starfa hvert í
kappi við annað. En að sama skapi
verður æ hljóðara um Bókmennta-
félagið og Sögufélagið með hverju
ári. Þjóð, sem eltir liverja útlenda
flökkutízku, vaiðar ekkert um sögu
sína. Sama máli gegnir um þær bók-
menntir, sem skapazt liafa með þjóð-
legu sniði á siðustu árum. Vér eigum
að lieita heimsborgarar og alþjóða-
menn. Þess vegna eru þjóðlegir rit-
höfundar eins og gamlar, úreltar
vaðmálsflíkur á hinum farðasmurða
Jón Magnússon